Review TOS in basisonderwijs en speciaal basisonderwijs

Review TOS in basisonderwijs en speciaal basisonderwijs


Taalontwikkelingsstoornissen in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs

    Er is een nieuw boek van Bernadette Sanders op de markt gekomen. TOS in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs.
    In haar reeks: TOS in de klas, TOS en het jonge kind, TOS in het VO en MBO is dit nu het vierde boek. 

    Als professional  in het cluster 2 onderwijs  werd ik natuurlijk ontzettend nieuwsgierig bij de aankondiging van dit boek. Wat zou TOS in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs nog kunnen toevoegen op de toch al complete reeks?
    Welke nieuwe inzichten of
    interessante toevoegingen zou ik in dit boek kunnen vinden?

    In dit blog neem ik je mee door het boek en ik kan je alvast dit vertellen. TOS in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs. is zeker de moeite waard en een prachtige aanvulling op de toch al waardevolle reeks.

    Inhoud van het boek

    Uitleg van een taalontwikkelingsstoornis

    Het boek heeft weer een sterke start  met de uitleg over ‘Wat is taalontwikkelingsstoornis’, een korte uitleg over het spraaktaalsysteem. Dit maakt het voor de lezers die da andere boeken hebben gemist een goede introductie.

    Signaleren van een taalontwikkelingsstoornis

    Vervolgens kun je lezen hoe kun je het signaleren en vind je onder meer het fijne schema terug met de rode vlaggen van Visser-Bochane e.a., 2017, en de ELS.
    Via  de uitgeverij kun je trouwens alle in het boek aanbevolen signaleringslijsten  direct gratis downloaden. Het rode vlaggen schema kun je ook hier vinden.

    Taalontwikkelingsstoornis en de link naar de praktijk

    Zoals we gewend zijn van de boeken van Bernadette Sanders, vind je regelmatig een blauw geaccentueerd stukje tekst in het boek waarin quotes van onderzoekers of TOS leerlingen staan vermeld. Dit maakt de informatie steeds helder, herkenbaar en zorgt ervoor dat het boek makkelijk leest.

    Taalontwikkelingsstoornis en Psycho-educatie

    Waar ik zelf erg benieuwd naar was waren de hoofdstukken rondom TOS en de sociaal emotionele ontwikkeling, het belang van Psycho-educatie en TOS in relatie tot executieve functies. 
    In het tweede deel van het boek schrijft Bernadette Sanders namelijk  uitgebreid door over de relatie tussen gedrag en TOS.

    Taalontwikkelingsstoornis, taalaanbod en leesonderwijs

    In het derde deel van het boek lees je meer over meertaligheid en TOS, de verschillende mogelijkheden tot interactie, het taalaanbod, de taalstimulering en over TOS en de relatie tot lezen, rekenen en dyslexie.
    Ze sluit daarna af met het belang van een goede overdracht naar het vervolgonderwijs.

    Tot slot vind je nog een mooie lijst met tips voor materialen, belangrijke websites en verwijzingen naar literatuur en artikelen.

    Het kind met TOS  is beperkt in zijn communicatieve redzaamheid waardoor het extra moeilijk is om met zelfvertrouwen deel te nemen aan de sociale wereld om zich heen.

    (TOS in het BO en SO, Bernadette Sanders, 2023)

    Over de schrijver

    Bernadette Sanders is orthopedagoog en is betrokken bij VVE trajecten van kinderen met taalontwikkelingsstoornis. Zij is werkzaam geweest als ambulant begeleider bij cluster 2 waar zij kinderen met TOS in alle leeftijdsgroepen begeleidde in het regulier onderwijs. Bernadette heeft als specialismen  TOS (Taalontwikkelingsstoornissen), taalontwikkelingsachterstanden (TOA),  dyslexie en alles wat samenhangt met deze problematiek.
    Dit is dan ook een terugkerend onderdeel in de trainingen en lezingen die ze met haar bedrijf  Smartonderwijs verzorgt.
    Daarnaast is Bernadette Sanders auteur en heeft zij inmiddels 4 boeken geschreven over Taalontwikkelingsstoornissen en de Communicatiekaarten TOS ontwikkeld.
    Op haar website Smartonderwijs vind je ook diverse gratis downloads en kun je jezelf abonneren op haar nieuwsbrief.

    Met de juiste hulp en begeleiding, ‘passend en op maat’, leren kinderen te vertrouwen in hun eigen mogelijkheden en kunnen ze groeien in hun leerproces en wordt hun zelfbeeld en gevoel van autonomie sterker en daarmee ook de motivatie voor school en leren.

    TOS in bo en sbo, Sanders 2023

    Waarom je dit boek over taalontwikkelingsstoornis moet lezen

    Een waardevolle aanvulling op het boek taalontwikkelingsstoornis in de klas

    Dit boek is zeker de moeite waard om te lezen. Het is een waardevolle aanvulling op het eerste boek van Sanders: Taalontwikkelingsstoornis in de klas.
    Zoals ik al zei was ik erg benieuwd naar de hoofdstukken rondom communicatieve redzaamheid,  sociaal emotionele ontwikkeling, psycho-educatie en executieve functies in relatie met TOS.
    Dit gedeelte is echt een passend vervolg op die eerdere boeken. Het is een aanvulling voor iedere professional die werkt met leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis.
    Je leest in die hoofdstukken bijvoorbeeld meer over de definitie van die lastige term communicatieve redzaamheid. Daar wordt  zo vaak over gesproken in verslagen en gesprekken. 
    Maar wat is het nu precies?
    Wat betekent communicatief redzaam zijn in sociale situaties?  Wat doen woordvindingsproblemen met een kind?
    Door de uitleg in het boek en de handige observatielijsten (gratis downloads op de site van de uitgeverij) wordt de informatie meteen bruikbaar in de praktijk.

    Taalontwikkelingsstoornis en sociaal emotionele ontwikkeling

    In het hoofdstuk over sociaal emotionele ontwikkeling en het belang van Psycho-educatie vertelt de schrijfster over de nieuwste inzichten vanuit onderzoek ten aanzien van Theory of Mind, de rol van innerlijke taal en sociale competentie in relatie met een TOS.
    Hierover schreef ik al eerder in een ander blog “taal in het kwadraat”.
    Een mooie link naar de praktijk vind je vervolgens in de uitleg over bijvoorbeeld  “de Tas van Tom” en het gebruik van spelscripts. Daarmee ondersteun je de innerlijke taal en stuur je het handelen aan.

    Psycho educatie en taalontwikkelingsstoornis

    Er worden in dit boek ook een paar methodieken voor Pyscho-educatie benoemd waarmee je in gesprek gaat met het kind en het zelfbeeld kan versterken.
    Als belangrijkste onderdeel voor psycho-educatie wordt benoemd de basisbehoeften van de TOS leerling : autonomie, relatie en competentie.

     

    Methodieken voor psycho-educatie bij taalontwikkelingsstoornis

    De methodiek Spraak-taal-kids van Jet Isarin  en Pe-TOS van Kentalis worden kort besproken.
    Kindgesprekken worden benoemd en het werken met behulp van faciliteitenkaarten wordt besproken, aangevuld met de inzet van ondersteunend tekenen. (Pien van der Most, ondersteunend tekenen bij TOS)

    In dit hoofdstuk had ik eerlijk gezegd gehoopt meer informatie te krijgen.
    Psycho-educatie bij leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis is een van mijn persoonlijke speerpunten geworden van de laatste paar jaar in mijn werk als begeleider van TOS leerlingen en hun leerkrachten.
    Vanuit mijn eigen praktijk zet ik inmiddels verschillende werkvormen in om op een creatief en visuele manier in gesprek te gaan met de leerling over zijn of haar kwaliteiten, hulpvragen en persoonlijke ontwikkelingsdoelen.
    Hierbij gebruik ik onder meer de methodiek  kind op de kaart  en individuele beeldcoaching bij TOS.
    Het werken met een “tweede taal” door gebruik te maken van materialen, poppetjes en creatieve opdrachten is ook erg fijn voor leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis.
    Creatieve beeldcommunicatie geeft een leerling de mogelijkheid om creatief vorm en beeld te geven aan zijn innerlijke taal.
    Karin Bezemer heeft hier de prachtige Via Crea methode voor ontwikkeld.
    En natuurlijk hoort wat mij betreft de inzet van digitale tools zoals de Greenscreenbox en Book Creator hier ook bij.
    Verder zijn er in de wereld van kindercoaching  nog veel meer materialen, werkvormen en spellen vindbaar waarbij taal en communicatie ontwikkelingsdoelen zijn.
    Kijk voor educatieve spellen zeker eens op de site van K2 publisher.nl

    Benieuwd naar mijn werkvormen?
    Hou dan deze website of mijn nieuwsbrief in de gaten.

    Is TOS in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs de aanschaf waard?

    Deze vraag kan ik met een volmondig JA beantwoorden.
    Bernadette Sanders levert opnieuw een goed en praktisch boek wat je makkelijk leest en waar je veel informatie uit kunt halen voor jouw eigen praktijksituatie.
    Of dat nu is als leerkracht, als leerlingbegeleider, als IB’er of als ambulant en/of pedagogisch dienstverlener.
    De aandacht voor de sociaal emotionele ontwikkeling, de communicatieve redzaamheid  en de relatie tussen taalontwikkelingsstoornis en de executieve functies vind ik een erg waardevolle aanvulling op de al bestaande boekenreeks van Sanders.  Het hoofdstuk over meertaligheid en TOS smaakt naar meer. Misschien een tip voor een volgende uitgave?

    Praktische tips voor taalontwikkelingsstoornis

    In het laatste gedeelte van het boek vind je veel praktische  tips voor methodieken voor taalonderwijs en woordenschatontwikkeling.
    Hier worden via een korte omschrijving onder meer  de VAT principes, de DGM gesprekstechniek, De vertelketting, de Praatdomino, het viertakt model, het creëren van een taalbad, LOGO 3000 nog een keer benoemd. 
    Voor professionals die leerlingen begeleiden op school is het hoofdstuk over TOS en de relatie tot lezen, begrijpend lezen, rekenen en dyslexie ook zeker een aanrader. In 30 pagina’s krijg je  een mooi en handig overzicht met heel veel praktische tips en voorbeelden van de complexiteit van bijvoorbeeld school- en rekentaal. 

    Dus mocht je de andere boeken van Bernadette Sanders nog niet hebben gelezen, dan is dit boek misschien wel een mooie start om je te verdiepen in de complexe wereld van de TOS leerling en zijn/haar hulpvragen.

     

    Taalontwikkelingsstoornissen
    in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs
    Doelgroep:po/so
    Uitvoering: paperback
    Formaat:17 x 24
    Omvang: 302  pagina’s
    ISBN 9789401496711 – NUR 840, 842
    Druk: 1e
    Auteur: Bernadette Sanders

    Heb jij dit boek al gelezen?

    Laat me dan weten welk hoofdstuk voor jou waardevol was.

    Deel dit bericht zodat meer mensen geïnspireerd kunnen raken om dit boek te gaan lezen. 

    Want samen zetten we TOS op de kaart !

    Fonologische problemen en lezen

    Fonologische problemen en lezen

    Fonologische problemen en lezen

    Je hebt het vast wel eens meegemaakt. Je krijgt een leerling in de klas die moeilijk verstaanbaar is.
    De leerling vervangt veel klanken of spreekt ze anders uit. Vaak is deze leerling al wel in contact gekomen met een logopedist die een compleet behandeltraject met het kind is aangegaan.  Maar wat voor onderwijsbehoefte heeft dit kind ?
    Wellicht is er al een vermoeden van TOS of een TOS vastgesteld.
    Wat vraagt dit dan van jou als leerkracht, en waar moet je op letten in de kleutergroep en daarna?

    Kinderen met een diagnose TOS hebben problemen op één of meer taaldomeinen, zoals fonologie, woordvinding en semantiek, syntaxis, pragmatiek of vertelvaardigheid.
    Bij 5-7% van de kinderen tot 12 jaar verloopt de taalontwikkeling niet vanzelf en kan er een (vermoeden van) TOS ontstaan. Sommige kinderen hebben problemen met begrijpen en produceren van taal, terwijl andere kinderen vooral problemen hebben met taalproductie. Jonge kinderen die problemen hebben in de taalproductie spreken niet altijd verstaanbaar.

    Bron: VHZ online 15-10-2020

    Lees voor meer achtergrondinformatie ook zeker de de onderstaande artikelen.

    Fonologische opslag

    Een geheugenmodel om inzichtelijk te maken hoe auditieve input leidt naar het verwerven van fonologische informatie is de fonologische lus.

    (Baddeley, A. (2000). The episodic buffer: A new component of working memory? Trends in Cognitive Sciences, 4(11), 417-423. )

    Klanken en woorden leren gebeurt vaak terloops oftewel per ongeluk.
    Ten eerste in het kortetermijngeheugen, oftewel de fonologische opslag. Gedacht wordt echter dat terloops aangeboden auditieve informatie slechts enkele seconden blijft hangen als er niet actief iets mee gedaan wordt. Gelukkig  gaan kinderen vanaf een jaar of 7 het tweede cognitieve mechanisme inzetten, het articulatorisch repetitieproces oftewel het herhalingsmechanisme. Ze gaan het woord actief hardop of innerlijk herhalen. Dit is bedoeld om informatie langer vast te houden. 

    Kinderen met gehoorverlies of een taalontwikkelingsstoornis doen dit echter niet vanzelfsprekend.
    Zij leren hierdoor minder makkelijk ‘per ongeluk’ woorden. Waarom is dat denk jij?

    Bij Slechthorende leerlingen

    Waarom werkt dit niet vanzelfsprekend bij slechthorende kinderen?
    Ten eerste, omdat slechthorende kinderen door hun verstoorde auditieve input onderontwikkelde fonologische vaardigheden kunnen hebben.
    Hierdoor kan het zijn dat het herhalingsmechanisme minder of minder efficiënt functioneert.
    Vanwege de auditieve beperkingen gaat inspanning verloren aan het verstaan, ze moeten de hele dag energie stoppen in het goed luisteren naar alles om hen heen. waardoor minder aandacht kan gaan naar opslag in het auditieve werkgeheugen.
    Dit heeft tot gevolg dat verbaal aangeboden informatie minder goed kan worden vastgehouden en daardoor minder optimaal in te zetten is voor de verwerving van taal.
    Kinderen met gehoorverlies leren daardoor minder makkelijk ‘per ongeluk’ woorden (=impliciet/incidenteel leren). Daarom moeten ze een nieuw woord vaker horen dan hun goedhorende leeftijdsgenootjes voordat taal geleerd wordt.

    Bij leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis

    Zij hebben moeite met het onderscheiden van klanken en met het opdelen van woorden in klanken (hakken). Ook hebben zij vaak problemen in her herkennen van rijm en het manipuleren van klanken.

    Hoe zwakker de fonologische vaardigheden zijn, hoe meer risico de leerling met TOS loopt om leesproblemen te ontwikkelen.( Parigger & Rispens 2021)  

    Ook speelt het zwakke korte termijngeheugen voor met name fonologische informatie een risicofactor bij het leren lezen en spellen bij kinderen met een TOS.
    Om een woord goed te decoderen moet een kind alle klanken in de juiste volgorde onthouden.
    Om betekenis aan een zin te kunnen geven moeten alle woorden in de juiste volgorde worden onthouden. Het geheugen speelt op woord-, zins- en later op tekstniveau een belangrijke rol.
    ( Verboom & Weerdenburg 2013)
    Voor kinderen met een TOS is dus ook  het impliciet aanbieden van klanken en het manipuleren met die klanken en woorden niet voldoende. Zij leren het niet vanzelf of zoals boven gezegd “per ongeluk”.
    Er moet bij hun niet gewacht worden tot ze zelf interesse gaan tonen.
    De voorschotbenadering, het manipuleren met klanken(auditief) en dit visueel ondersteunen met visuele letters en gebaren moet dus bij leerlingen met een TOS expliciet worden aangeboden vanaf groep 1!

     Wat kun je doen in de klas?

     Leerkrachten wordt geadviseerd om bij kinderen met een TOS in groep 1 en 2 het ‘Protocol Preventie van Leesproblemen groep 1 en 2’ te volgen.
    Dit biedt handreikingen om kleuters die achterblijven in hun taalontwikkeling vroegtijdig te signaleren en deze kinderen effectief spelenderwijs te begeleiden. Klik hier voor meer informatie.

    Stimulering van geletterdheid bij kleuters is cruciaal om ze voor te bereiden op een goede start in groep 3 en om leesproblemen op latere leeftijd zo veel mogelijk te voorkomen.
    Naast vrij spel moet er daarom doelgericht gewerkt worden aan de mondelinge taal, de woordenschat en de beginnende geletterdheid.
    In het handboek stimulering geletterdheid “Liefde voor letters en lezen” van Hetty van den Berg, Irma Land & Iris Meijsing. (2019) vind je inspiratie bij alle tussendoelen van beginnende geletterdheid.
    Klik hier voor meer informatie.

     

    Leerlingen met fonologische problemen voorbereiden op het leesproces, hoe dan?

     

    Wat kun jij doen in de groep?

    • Veel herhalen. Maak er een dagelijkse routine van met vaste handpoppen of symbolen die steeds weer terugkomen. Gebruik bijvoorbeeld de CPS map “fonemisch bewustzijn” als leidraad hiervoor.
    • Pas de mondelinge instructie aan door er visuele hulpmiddelen zoals klankgebaren aan toe te voegen. Zorg dat die klankgebaren continu in beeld blijven, bijvoorbeeld op de letter/taal-muur.
    • Zorg voor een multi-sensorische input, voel de klank in je keel, op je wang, kijk naar het letterbeeld, luister naar het geluid en voel de vorm in zand of op schuurpapier. Bied vanaf begin groep 1 altijd de klank, de letter en het gebaar samen aan als drietal. 
    • Hardop denkend dingen voordoen (modelen), zoals het hakken van klanken of luisteren naar woorden.
    • Zorg voor een duidelijke structuur en veiligheid in de klas. De leerling met TOS zal aak dingen opnieuw moeten horen, geef het die taaltijd en denk ook aan de verwerkingstijd. Tel tot 10 wanneer je iets vraagt, maar geef de leerling ook de veiligheid om zijn spraak en klanken te oefenen. Nier verbeteren maar goed voordoen dus.
    • Zorg voor een goede plek in de klas, zorg dat het kind de taal- of lettermuur goed kan zien om nog even op te spieken bijvoorbeeld bij klankspelletjes.
    • Zorg er ook voor dat het jouw mondbeeld goed kan zien en lezen en articuleer zelf zo duidelijk mogelijk.

    Lees hier meer over het gebruik van deze CPS map in de klas. 

     

    In die map worden de 10 onderstaande vaardigheden

    beschreven.

    1. luisteren
    2. zinnen en woorden
    3. rijmen
    4. klankgroepen
    5. isoleren van klanken
    6. begrijpend luisteren
    7. letterkennis
    8. auditieve synthese van klanken
    9. auditieve analyse van klanken
    10. manipuleren van klanken

    Conclusie:

    Wanneer je werkt met leerlingen met een TOS of slechthorendheid is het ontwikkelen van het fonemisch bewustzijn niet iets wat je aan het toeval kunt overlaten. Het vraagt om een doelgerichte aanpak met een vaste routine. Je moet niet wachten tot ze “er aan toe zijn”, want dan ben je vaak te laat en kunnen er op latere leeftijd lees- en/of spellingproblemen ontstaan
    Door het zwakkere werkgeheugen voor klanken en het zwakke taalgevoel zijn deze leerlingen veelal afhankelijk van het aanbod op school.
    1 keer in de week bij een taalcircuit oefenen met klanken is niet voldoende voor deze leerlingen. Meedoen met de dagelijkse taalkring is vaak ook niet voldoende, omdat ze daar altijd zullen proberen de beurt te ontlopen. Je vraagt ze immers iets wat voor hen het moeilijkst is.
    Deze leerlingen moeten er zelf actief mee aan de slag gaan, je moet ze dus bewust hiermee laten oefenen heel vaak en in veel verschillende vormen.
    Het correct en vloeiend leren lezen en spellen is hiervan afhankelijk. En daar mee is dus ook het schoolsucces van deze leerling sterk afhankelijk van jouw aanbod in de klas.

     

    Ga jij vanaf morgen aan de slag met deze tips?

    Stel gerust je vragen hieronder in een reactie. Ik probeer ze zo snel mogelijk te beantwoorden.

    Heb jij nog meer tips? Ik hoor ze graag.

     

    Review Ondersteunend tekenen (bij TOS)

    Review Ondersteunend tekenen (bij TOS)

    Ondersteunend tekenen (bij TOS)

    In deze review meer over  het boek  van Pien van der Most over ondersteunend tekenen (bij TOS).
    TOS ofwel taalontwikkelingsstoornis blijft een van de meest onbekende diagnoses. 
    In dit zeer praktische boek wordt de focus gericht op ondersteuning van de communicatie door de kern van het verhaal mee te tekenen.

    Wat is ondersteunend tekenen?

    Op de website van Pien is de volgende definitie te vinden:

    Ondersteunend tekenen is het in beeld brengen van gesproken taal voor extra heldere communicatie.
    Gesproken taal + tekeningetjes ter ondersteuning.

    Ondersteunend tekenen is een belangrijk hulpmiddel om taal makkelijker te kunnen uiten, volgen, onthouden en verwerken. Het helpt onder andere bij het leggen van verbanden, het op elkaar afstemmen en het voorkomen van miscommunicatie.
    Ook kunnen met tekeningen emoties makkelijker geuit worden en bevordert het ondersteunend tekenen de ontwikkeling van innerlijke taal en executieve functies. Daarnaast biedt het houvast om een verhaal te kunnen vertellen.

    Door ondersteunend tekenen werk je tegelijkertijd aan heel veel aspecten van de communicatie welke lastig zijn voor mensen met een TOS of een communicatieve uitdaging.

    Samenvattend:

    • Ondersteunend tekenen zorgt voor een goede taalverwerking en door het visuele anker wordt de boodschap beter onthouden.
    • In beeld scheid je de hoofdzaken van de bijzaken.
    • Gesproken taal wordt beter begrepen met een plaatje erbij.
    • Ondersteunend tekenen verheldert en helpt daarmee het begrijpen en ontwikkelen van gesproken taal en woordenschat.
    • Door het gebruik van  ondersteunend tekenen geef je jezelf én het kind/de jongere tools om makkelijker tot spreken te komen. (eigen regie).

    In dit praktische handboek ervaar je de kracht van tekeningetjes die ter plekke ontstaan. Je zult merken hoe nuttig deze vorm van ondersteuning is bij taal en emoties en in de communicatie; voor leerkrachten of andere onderwijsprofessionals, maar ook voor ouders en andere begeleiders. Ondersteunend tekenen kun je leren. En daar hoef je niet goed voor te kunnen tekenen!

     

    Mijn mening

    Al sinds juni 2020, toen ik Pien interviewde voor mijn podcast TOS en de digitale wereld, ben ik fan van alles wat ze doet
    Met dit boek krijg je alle handvatten om aan de slag te gaan met ondersteunend tekenen (OT).
    Het boek staat boordevol praktische tips, opdrachten en heel veel informatie rondom situaties in de praktijk, volle hoofden, emotieregulatie, innerlijke taal, EF en ToM en oudergesprekken in combinatie met OT.
    Heb je altijd al eens een workshop of masterclass willen volgen bij Pien? Of is het weer een tijdje geleden en wil je weer een opfrisser?
    Dan is dit boek de oplossing.
    Bekijk ook zeker de facebookpagina van Ondersteunend Tekenen bij TOS / STOS voor een volledige video over het boek en de inhoud.
    Hier vind je ook regelmatig nieuws over Webinars of masterclasses en krijg je informatieve filmpjes over ondersteunend tekenen te zien.
    Pien haar enthousiasme en missie even zelf beluisteren?
    Ga dan naar ons podcastgesprek waarin ze jou ook zeker enthousiast zal maken om deze mooie, superhandige en waardevolle tool toe te voegen aan jouw persoonlijke toolbox!

    Auteur van dit boek

    Pien van der Most

    Pien van der Most is van origine logopedist, waarvan 14 jaar in het cluster 2 onderwijs en 4 jaar Ambulant Begeleider Passend Onderwijs. Sinds 2018 heeft ze haar eigen bedrijf als trainer in ondersteunend tekenen, met als specialiteit bij taalontwikkelingsstoornissen. Haar missie naast TOS op de kaart zetten: zorgen dat leerlingen met (en zonder) TOS zich dankzij ondersteunend tekenen gehoord, gezien en begrepen voelen.

    ISBN  9789493209657
    Omvang:  192 pagina’s
    Uitvoering:  paperback

    Heb jij dit boek al gelezen?

    Laat me weten wat je ervan vond in een reactie hieronder

    Review taal in het kwadraat

    Review taal in het kwadraat

    Taal in het kwadraat

     In deze review het boek van prof. dr. Constance Vissers e.a. over TOS, innerlijke taal en executieve functies.
    TOS ofwel taalontwikkelingsstoornis blijft een van de meest onbekende diagnoses, maar gelukkig wordt er steeds meer onderzoek gedaan naar alle facetten van de taalontwikkeling en daarmee samenhangende problemen. In dit boek wordt de focus gericht op de innerlijke taal, de executieve functies, Theory of Mind en omgevingsfactoren.

    Wat is innerlijke taal?

    Voor een antwoord op deze vraag kijkt Taal in het kwadraat door een neuropsychologische bril naar kinderen met TOS. Gedrag wordt ontrafeld in termen van (innerlijke) taal, executief functioneren, 

    De blik door deze bril en de voorbeelden uit zorg en onderwijs zijn een inspiratiebron voor iedereen die werkt met kinderen met TOS.

    Kinderen met een taalontwikkelingsstoornis (TOS) hebben niet alleen moeite met taal, maar vaak ook ernstige sociaal-emotionele problemen.
    Sommigen reageren angstig, onzeker op contact en trekken zich terug. Anderen vertonen juist druk, ongecontroleerd of agressief gedrag.
    Vaak hebben ze moeite met het aangaan en onderhouden van vriendschappen. Kinderen met TOS zitten dan ook vaak niet lekker in hun vel.
    Hoe komt dat? Wat gaat er nu schuil achter deze problemen in de sociale interactie en het welbevinden? 


    In dit boek wordt dus met een neuropsychologische bril gekeken naar het gedrag van kinderen met TOS.
    De auteurs beschrijven helder dat dit gedrag wordt beïnvloed door de omgeving, de hersenen én de cognitieve vermogens, zoals de executieve functies en het vermogen om emoties en gedachten van jezelf en anderen te begrijpen.

    Kinderen met TOS hebben juist op deze gebieden beperkingen, omdat ze er taal voor nodig hebben: taal om met anderen te communiceren en ‘innerlijke taal’ om met zichzelf te communiceren.
    Als ouders en professionals in onderwijs en zorg zich hier (meer) bewust van zijn, kunnen zij kinderen met TOS beter gaan ondersteunen.

    Mijn mening


    Taal in het kwadraat is theoretisch stevig onderbouwd en bevat vele herkenbare situaties uit de praktijk van onderwijs, zorg en opvoeding. Daarmee is het een inspiratiebron voor iedereen die werkt met kinderen met TOS.

     

    Auteurs van dit boek

    Prof. dr. Constance Vissers (klinisch neuropsycholoog), dr. Jet Isarin (filosoof), dr. Daan Hermans (cognitief psycholoog) en dr. Ina Jekeli (gezinssocioloog) zijn verbonden aan Kentalis en werken samen aan het beter begrijpen van kinderen met TOS. 

    ISBN  9789492525871
    Omvang:  140 pagina’s
    Uitvoering:  paperback

    Heb jij dit boek al gelezen?

    Laat me weten wat je ervan vond in een reactie hieronder

    Je titel komt hier

    Sluit je blog altijd af met een oproep of een vraag.

    Vraag bijvoorbeeld of mensen meer tips weten of vraag hoe ze iets in gaan zetten in hun praktijk?

     

    Je kunt het succes van je blogs ook een handje helpen door expliciet de hulp van je lezer te vragen. Vaak worden artikelen niet gedeeld op sociale netwerken, omdat dat gewoon niet in het systeem van mensen zit. Er is niets mis mee om ze gewoon te wijzen op de mogelijkheid.

    Zo kreeg mijn artikel met QR code tips op social media meteen veel likes, maar het werd nauwelijks gedeeld. Wanneer je hierom gaat vragen, lukt dit vaak beter.

    Als experiment voeg je bijvoorbeeld onderstaand zinnetje toe:

    Deel dit bericht (druk op het pijltje rechtsboven) zodat meer mensen geïnspireerd kunnen raken om hiermee aan de slag te gaan. 

    Zorg wel dat je dit truukje niet iedere keer gebruikt

    Limited Offer

    Get 10 free images.

    Yes, I’m a dummy text. Anyway I look nice and useful in some ways. Thanks. I know also latin. Lorem ipsum sit amet is my favourite concept.

    Een stappenplan voor Close Reading en TOS

    Een stappenplan voor Close Reading en TOS

    Een stappenplan voor Close Reading en TOS

     

    Hoi, mijn naam is Monique en in dit gastblog neem ik je mee in mijn werk als leerlingbegeleider van leerlingen met een TOS.
    Vanuit mijn werk als leerlingbegeleider bij Auris ambulante dienstverlening werk ik vaak met leerlingen aan het verbeteren van begrijpend leesvaardigheden. Een veelgebruikte methode hiervoor is Close Reading.

    Ik ben begonnen om het boek Close Reading van Diane Lapp e.a. te gaan lezen.
    Ook heb ik een inspiratiemiddag gevolgd over Close reading. Ik werd enthousiast en wilde graag mensen meekrijgen in mijn enthousiasme om dit juist met onze doelgroep op te pakken.
    Een veelgehoorde reactie was toen: “Leuk hoor maar toch niet te doen tijdens een ondersteuning met kinderen met een TOS?”
    Mijn reactie: “
    Wat als ik een stappenplan in Jip en Janneke taal ga maken speciaal voor onze doelgroep kinderen?”

    Close reading

    Close Reading is een manier van begrijpend lezen waarin je uitgaat van de tekst.
    Het doel van close reading is een tekst te doorgronden. Een standaard Close Reading les heeft 3 sessies rondom dezelfde tekst. Deze sessies verdeel je vaak over drie verschillende begeleidingsmomenten met de leerling.
    Meer over de inhoud en werkwijze van Close Reading kun je terugluisteren in de podcast “TOS en de digitale wereld: Close reading en TOS met Marcel van As en in het blog Close Reading en TOS hier op de website.

     

     

    TOS en Close Reading

    Kinderen met TOS hebben door een kleine woordenschat minder goed tekstbegrip.

    Ze hebben baat bij veel herhaling in taal en (voor)lezen is voor deze groep erg belangrijk maar soms ook een uitdaging. Want hoe hou je het uitdagend en betekenisvol voor deze leerlingen?

     

    Close Reading is bij TOSleerlingen een goede manier om teksten te benaderen, te doorgronden en hiermee het tekstbegrip te verbeteren.  

    Per leeftijdsgroep een stappenplan

     Tijdens mijn begeleidingsmomenten met TOSleerlingen werk ik vaak aan begrijpend lezen en woordenschat.
    Voor iedere bouw  heb ik in het kort mijn stappenplan voor Close Reading hier voor jou op een rijtje gezet.
    Elke keer zijn de lessen verdeeld in drie sessies. Lees hieronder mijn stappenplan per sessie.

    Mijn stappenplan voor de onderbouw

    Close reading onderbouw met een tekst of prentenboek

    Bepaal van te voren het doel.
    Bijvoorbeeld verhaalopbouw: begin-midden-einde, woordenschat, emotietaal.

      Sessie 1:

      • Kijk samen naar de kaft.
      • Voorspel samen waar het over zou kunnen gaan.
      • Lees stukjes voor en model bij lastige woorden. (visualiseer).
      • Gebruik de pictogrammen van de praatdomino: wie doen er mee,  wat gebeurt er,  waar speelt het zich af?

      Sessie 2:

      Met het pictogram “hoe” kun je samen bekijken:

      • Hoe iets wordt gezegd.
      • Hoe iemand zich voelt.
      • Hoe iemand denkt.
      • Hoe het afloopt.

      Sessie 3

      • Wat betekent de tekst.
      • Zorg voor afbeeldingen of tekeningen.
      • Pak de picto’s van praatdomino (wie-wat-waar-hoe-waarom) er bij.
      • Maak samen een mindmap.
      • Laat het kind met hulp van de mindmap het verhaal navertellen.
      • Het is fijn om de structuur: begin-midden-einde te gebruiken.
      • Hierbij is leuk om te visualiseren, bijvoorbeeld met de digitale tool Widget Writer of Book Creator.

       

      Mijn stappenplan voor de midden- en bovenbouw

      Close reading midden/bovenbouw met een tekst, recept, boek of verhaal

      Zorg dat je eerst het doel bepaald. Bijvoorbeeld: hoofd en bijzaken.
      Ga daarna aan de slag met de drie sessies.

      Sessie 1:

      • Visualiseer met de begrijpend lezen kaarten: Voorspellen- verbeelden-voorkennis.    
      • Lees de tekst
      • Stel vragen met hulp van de praatdomino

      Voorbeelden:

      • Waarom heeft dit verhaal of dit tekstgedeelte deze titel?
      • Wat is de belangrijkste boodschap?
      • Vertel eens in eigen woorden wat er staat bij het begin-midden-eind van de tekst?

      Sessie 2:

      • Wat is de diepere betekenis van een tekst?
      • Hoe wordt het in de tekst gezegd?
      • Voor TOSleerlingen moeilijke woorden visualiseren waar dat kan.
      • Plaatjes erbij zoeken, tekenen of als je de les in 2 ondersteuningen verdeelt, er zelf plaatjes bij zoeken en uitprinten.

      Sessie 3:

      • Praatdomino wie-wat-waar-hoe-wanneer-welke-waarom-hoeveel?
      • Kun je dit ook uitleggen?
      • Als je een klasgenoot kan meenemen bij de ondersteuning dan samen laten overleggen.
      • Laat de kinderen vragen bedenken.
      • Tot slot laten samenvatten van de tekst met een mindmap of navertellen met hulp.

      Tot slot

      Veel informatie heb ik gehaald uit het boek Close Reading: werken aan dieper tekstbegrip  (uitgeverij Pica).  Ook de praktijkboeken Close reading  voor onder/midden/bovenbouw hebben mij veel inspiratie gebracht.
      Het gebruik van de praatdomino brengt structuur in een verhaal en is volgens mij onmisbaar in het cluster 2 onderwijs.
      Mijn ervaring om op deze manier te werken met een prentenboek of met de teksten van Nieuwsbegrip is heel positief.
      Kinderen kunnen het verhaal met behulp van een mindmap  op een gestructureerde manier terug vertellen.
      Tijdens mijn ondersteuningsmomenten van TOSleerlingen merk ik ook dat de kinderen enthousiast zijn en met plezier hier aan werken.
      De mindmap komt in de klas of gaat mee naar huis zodat ze het ook daar kunnen laten zien en vertellen.

      Ik ben benieuwd wat jullie ervaringen zullen zijn!

      Monique Snijders

      Monique Snijders

      Leerlingbegeleider ambulante dienstverlening cluster 2

       
      Ik ben Monique en werkzaam binnen het cluster 2 onderwijs als ambulant leerlingbegeleider.
      Mijn werk is een van mijn grote passies. Mijn doel is anderen meekrijgen in mijn enthousiasme.
      Wanneer jij inspiratie opdoet door het lezen van mijn blogs, heb ik mijn doel behaald.

      Heb jij ervaring met Close Reading en TOS in de praktijk?

      Laat het mij weten in een reactie hieronder.

      Wil jij creatief aan de slag met taal en digitale tools?

      Bekijk dan al mijntrainingen in de Digitaalspeciaal Online Academy!

      Volg vanuit je eigen huiskamer op jouw eigen tempo en tijdstip mijn online trainingen en masterclasses.

      Via deze mailinglijst ontvang je meteen een kortingscode waarmee je kortingen kunt krijgen tot 50%!
      Ook ontvang je als eerste het laatste nieuws over de Digitaalspeciaal Online Academy.

      Bedankt! Je bent succesvol ingeschreven. Ik beloof je dat ik je niet ga spammen, wil je echter toch uitschrijven dan kan dat natuurlijk altijd onderaan elke mail. Bij Gmail en Hotmail komen mijn mails vaak in SPAM terecht. Wil geen enkele mail missen? Voeg mijn mailadres dan toe aan jouw lijst met vertrouwde contacten of bij Gmail aan de mailbox Primair. Groet, Marita

      Pin It on Pinterest