Review TOS in basisonderwijs en speciaal basisonderwijs

Review TOS in basisonderwijs en speciaal basisonderwijs


Taalontwikkelingsstoornissen in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs

    Er is een nieuw boek van Bernadette Sanders op de markt gekomen. TOS in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs.
    In haar reeks: TOS in de klas, TOS en het jonge kind, TOS in het VO en MBO is dit nu het vierde boek. 

    Als professional  in het cluster 2 onderwijs  werd ik natuurlijk ontzettend nieuwsgierig bij de aankondiging van dit boek. Wat zou TOS in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs nog kunnen toevoegen op de toch al complete reeks?
    Welke nieuwe inzichten of
    interessante toevoegingen zou ik in dit boek kunnen vinden?

    In dit blog neem ik je mee door het boek en ik kan je alvast dit vertellen. TOS in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs. is zeker de moeite waard en een prachtige aanvulling op de toch al waardevolle reeks.

    Inhoud van het boek

    Uitleg van een taalontwikkelingsstoornis

    Het boek heeft weer een sterke start  met de uitleg over ‘Wat is taalontwikkelingsstoornis’, een korte uitleg over het spraaktaalsysteem. Dit maakt het voor de lezers die da andere boeken hebben gemist een goede introductie.

    Signaleren van een taalontwikkelingsstoornis

    Vervolgens kun je lezen hoe kun je het signaleren en vind je onder meer het fijne schema terug met de rode vlaggen van Visser-Bochane e.a., 2017, en de ELS.
    Via  de uitgeverij kun je trouwens alle in het boek aanbevolen signaleringslijsten  direct gratis downloaden. Het rode vlaggen schema kun je ook hier vinden.

    Taalontwikkelingsstoornis en de link naar de praktijk

    Zoals we gewend zijn van de boeken van Bernadette Sanders, vind je regelmatig een blauw geaccentueerd stukje tekst in het boek waarin quotes van onderzoekers of TOS leerlingen staan vermeld. Dit maakt de informatie steeds helder, herkenbaar en zorgt ervoor dat het boek makkelijk leest.

    Taalontwikkelingsstoornis en Psycho-educatie

    Waar ik zelf erg benieuwd naar was waren de hoofdstukken rondom TOS en de sociaal emotionele ontwikkeling, het belang van Psycho-educatie en TOS in relatie tot executieve functies. 
    In het tweede deel van het boek schrijft Bernadette Sanders namelijk  uitgebreid door over de relatie tussen gedrag en TOS.

    Taalontwikkelingsstoornis, taalaanbod en leesonderwijs

    In het derde deel van het boek lees je meer over meertaligheid en TOS, de verschillende mogelijkheden tot interactie, het taalaanbod, de taalstimulering en over TOS en de relatie tot lezen, rekenen en dyslexie.
    Ze sluit daarna af met het belang van een goede overdracht naar het vervolgonderwijs.

    Tot slot vind je nog een mooie lijst met tips voor materialen, belangrijke websites en verwijzingen naar literatuur en artikelen.

    Het kind met TOS  is beperkt in zijn communicatieve redzaamheid waardoor het extra moeilijk is om met zelfvertrouwen deel te nemen aan de sociale wereld om zich heen.

    (TOS in het BO en SO, Bernadette Sanders, 2023)

    Over de schrijver

    Bernadette Sanders is orthopedagoog en is betrokken bij VVE trajecten van kinderen met taalontwikkelingsstoornis. Zij is werkzaam geweest als ambulant begeleider bij cluster 2 waar zij kinderen met TOS in alle leeftijdsgroepen begeleidde in het regulier onderwijs. Bernadette heeft als specialismen  TOS (Taalontwikkelingsstoornissen), taalontwikkelingsachterstanden (TOA),  dyslexie en alles wat samenhangt met deze problematiek.
    Dit is dan ook een terugkerend onderdeel in de trainingen en lezingen die ze met haar bedrijf  Smartonderwijs verzorgt.
    Daarnaast is Bernadette Sanders auteur en heeft zij inmiddels 4 boeken geschreven over Taalontwikkelingsstoornissen en de Communicatiekaarten TOS ontwikkeld.
    Op haar website Smartonderwijs vind je ook diverse gratis downloads en kun je jezelf abonneren op haar nieuwsbrief.

    Met de juiste hulp en begeleiding, ‘passend en op maat’, leren kinderen te vertrouwen in hun eigen mogelijkheden en kunnen ze groeien in hun leerproces en wordt hun zelfbeeld en gevoel van autonomie sterker en daarmee ook de motivatie voor school en leren.

    TOS in bo en sbo, Sanders 2023

    Waarom je dit boek over taalontwikkelingsstoornis moet lezen

    Een waardevolle aanvulling op het boek taalontwikkelingsstoornis in de klas

    Dit boek is zeker de moeite waard om te lezen. Het is een waardevolle aanvulling op het eerste boek van Sanders: Taalontwikkelingsstoornis in de klas.
    Zoals ik al zei was ik erg benieuwd naar de hoofdstukken rondom communicatieve redzaamheid,  sociaal emotionele ontwikkeling, psycho-educatie en executieve functies in relatie met TOS.
    Dit gedeelte is echt een passend vervolg op die eerdere boeken. Het is een aanvulling voor iedere professional die werkt met leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis.
    Je leest in die hoofdstukken bijvoorbeeld meer over de definitie van die lastige term communicatieve redzaamheid. Daar wordt  zo vaak over gesproken in verslagen en gesprekken. 
    Maar wat is het nu precies?
    Wat betekent communicatief redzaam zijn in sociale situaties?  Wat doen woordvindingsproblemen met een kind?
    Door de uitleg in het boek en de handige observatielijsten (gratis downloads op de site van de uitgeverij) wordt de informatie meteen bruikbaar in de praktijk.

    Taalontwikkelingsstoornis en sociaal emotionele ontwikkeling

    In het hoofdstuk over sociaal emotionele ontwikkeling en het belang van Psycho-educatie vertelt de schrijfster over de nieuwste inzichten vanuit onderzoek ten aanzien van Theory of Mind, de rol van innerlijke taal en sociale competentie in relatie met een TOS.
    Hierover schreef ik al eerder in een ander blog “taal in het kwadraat”.
    Een mooie link naar de praktijk vind je vervolgens in de uitleg over bijvoorbeeld  “de Tas van Tom” en het gebruik van spelscripts. Daarmee ondersteun je de innerlijke taal en stuur je het handelen aan.

    Psycho educatie en taalontwikkelingsstoornis

    Er worden in dit boek ook een paar methodieken voor Pyscho-educatie benoemd waarmee je in gesprek gaat met het kind en het zelfbeeld kan versterken.
    Als belangrijkste onderdeel voor psycho-educatie wordt benoemd de basisbehoeften van de TOS leerling : autonomie, relatie en competentie.

     

    Methodieken voor psycho-educatie bij taalontwikkelingsstoornis

    De methodiek Spraak-taal-kids van Jet Isarin  en Pe-TOS van Kentalis worden kort besproken.
    Kindgesprekken worden benoemd en het werken met behulp van faciliteitenkaarten wordt besproken, aangevuld met de inzet van ondersteunend tekenen. (Pien van der Most, ondersteunend tekenen bij TOS)

    In dit hoofdstuk had ik eerlijk gezegd gehoopt meer informatie te krijgen.
    Psycho-educatie bij leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis is een van mijn persoonlijke speerpunten geworden van de laatste paar jaar in mijn werk als begeleider van TOS leerlingen en hun leerkrachten.
    Vanuit mijn eigen praktijk zet ik inmiddels verschillende werkvormen in om op een creatief en visuele manier in gesprek te gaan met de leerling over zijn of haar kwaliteiten, hulpvragen en persoonlijke ontwikkelingsdoelen.
    Hierbij gebruik ik onder meer de methodiek  kind op de kaart  en individuele beeldcoaching bij TOS.
    Het werken met een “tweede taal” door gebruik te maken van materialen, poppetjes en creatieve opdrachten is ook erg fijn voor leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis.
    Creatieve beeldcommunicatie geeft een leerling de mogelijkheid om creatief vorm en beeld te geven aan zijn innerlijke taal.
    Karin Bezemer heeft hier de prachtige Via Crea methode voor ontwikkeld.
    En natuurlijk hoort wat mij betreft de inzet van digitale tools zoals de Greenscreenbox en Book Creator hier ook bij.
    Verder zijn er in de wereld van kindercoaching  nog veel meer materialen, werkvormen en spellen vindbaar waarbij taal en communicatie ontwikkelingsdoelen zijn.
    Kijk voor educatieve spellen zeker eens op de site van K2 publisher.nl

    Benieuwd naar mijn werkvormen?
    Hou dan deze website of mijn nieuwsbrief in de gaten.

    Is TOS in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs de aanschaf waard?

    Deze vraag kan ik met een volmondig JA beantwoorden.
    Bernadette Sanders levert opnieuw een goed en praktisch boek wat je makkelijk leest en waar je veel informatie uit kunt halen voor jouw eigen praktijksituatie.
    Of dat nu is als leerkracht, als leerlingbegeleider, als IB’er of als ambulant en/of pedagogisch dienstverlener.
    De aandacht voor de sociaal emotionele ontwikkeling, de communicatieve redzaamheid  en de relatie tussen taalontwikkelingsstoornis en de executieve functies vind ik een erg waardevolle aanvulling op de al bestaande boekenreeks van Sanders.  Het hoofdstuk over meertaligheid en TOS smaakt naar meer. Misschien een tip voor een volgende uitgave?

    Praktische tips voor taalontwikkelingsstoornis

    In het laatste gedeelte van het boek vind je veel praktische  tips voor methodieken voor taalonderwijs en woordenschatontwikkeling.
    Hier worden via een korte omschrijving onder meer  de VAT principes, de DGM gesprekstechniek, De vertelketting, de Praatdomino, het viertakt model, het creëren van een taalbad, LOGO 3000 nog een keer benoemd. 
    Voor professionals die leerlingen begeleiden op school is het hoofdstuk over TOS en de relatie tot lezen, begrijpend lezen, rekenen en dyslexie ook zeker een aanrader. In 30 pagina’s krijg je  een mooi en handig overzicht met heel veel praktische tips en voorbeelden van de complexiteit van bijvoorbeeld school- en rekentaal. 

    Dus mocht je de andere boeken van Bernadette Sanders nog niet hebben gelezen, dan is dit boek misschien wel een mooie start om je te verdiepen in de complexe wereld van de TOS leerling en zijn/haar hulpvragen.

     

    Taalontwikkelingsstoornissen
    in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs
    Doelgroep:po/so
    Uitvoering: paperback
    Formaat:17 x 24
    Omvang: 302  pagina’s
    ISBN 9789401496711 – NUR 840, 842
    Druk: 1e
    Auteur: Bernadette Sanders

    Heb jij dit boek al gelezen?

    Laat me dan weten welk hoofdstuk voor jou waardevol was.

    Deel dit bericht zodat meer mensen geïnspireerd kunnen raken om dit boek te gaan lezen. 

    Want samen zetten we TOS op de kaart !

    Review Ondersteunend tekenen (bij TOS)

    Review Ondersteunend tekenen (bij TOS)

    Ondersteunend tekenen (bij TOS)

    In deze review meer over  het boek  van Pien van der Most over ondersteunend tekenen (bij TOS).
    TOS ofwel taalontwikkelingsstoornis blijft een van de meest onbekende diagnoses. 
    In dit zeer praktische boek wordt de focus gericht op ondersteuning van de communicatie door de kern van het verhaal mee te tekenen.

    Wat is ondersteunend tekenen?

    Op de website van Pien is de volgende definitie te vinden:

    Ondersteunend tekenen is het in beeld brengen van gesproken taal voor extra heldere communicatie.
    Gesproken taal + tekeningetjes ter ondersteuning.

    Ondersteunend tekenen is een belangrijk hulpmiddel om taal makkelijker te kunnen uiten, volgen, onthouden en verwerken. Het helpt onder andere bij het leggen van verbanden, het op elkaar afstemmen en het voorkomen van miscommunicatie.
    Ook kunnen met tekeningen emoties makkelijker geuit worden en bevordert het ondersteunend tekenen de ontwikkeling van innerlijke taal en executieve functies. Daarnaast biedt het houvast om een verhaal te kunnen vertellen.

    Door ondersteunend tekenen werk je tegelijkertijd aan heel veel aspecten van de communicatie welke lastig zijn voor mensen met een TOS of een communicatieve uitdaging.

    Samenvattend:

    • Ondersteunend tekenen zorgt voor een goede taalverwerking en door het visuele anker wordt de boodschap beter onthouden.
    • In beeld scheid je de hoofdzaken van de bijzaken.
    • Gesproken taal wordt beter begrepen met een plaatje erbij.
    • Ondersteunend tekenen verheldert en helpt daarmee het begrijpen en ontwikkelen van gesproken taal en woordenschat.
    • Door het gebruik van  ondersteunend tekenen geef je jezelf én het kind/de jongere tools om makkelijker tot spreken te komen. (eigen regie).

    In dit praktische handboek ervaar je de kracht van tekeningetjes die ter plekke ontstaan. Je zult merken hoe nuttig deze vorm van ondersteuning is bij taal en emoties en in de communicatie; voor leerkrachten of andere onderwijsprofessionals, maar ook voor ouders en andere begeleiders. Ondersteunend tekenen kun je leren. En daar hoef je niet goed voor te kunnen tekenen!

     

    Mijn mening

    Al sinds juni 2020, toen ik Pien interviewde voor mijn podcast TOS en de digitale wereld, ben ik fan van alles wat ze doet
    Met dit boek krijg je alle handvatten om aan de slag te gaan met ondersteunend tekenen (OT).
    Het boek staat boordevol praktische tips, opdrachten en heel veel informatie rondom situaties in de praktijk, volle hoofden, emotieregulatie, innerlijke taal, EF en ToM en oudergesprekken in combinatie met OT.
    Heb je altijd al eens een workshop of masterclass willen volgen bij Pien? Of is het weer een tijdje geleden en wil je weer een opfrisser?
    Dan is dit boek de oplossing.
    Bekijk ook zeker de facebookpagina van Ondersteunend Tekenen bij TOS / STOS voor een volledige video over het boek en de inhoud.
    Hier vind je ook regelmatig nieuws over Webinars of masterclasses en krijg je informatieve filmpjes over ondersteunend tekenen te zien.
    Pien haar enthousiasme en missie even zelf beluisteren?
    Ga dan naar ons podcastgesprek waarin ze jou ook zeker enthousiast zal maken om deze mooie, superhandige en waardevolle tool toe te voegen aan jouw persoonlijke toolbox!

    Auteur van dit boek

    Pien van der Most

    Pien van der Most is van origine logopedist, waarvan 14 jaar in het cluster 2 onderwijs en 4 jaar Ambulant Begeleider Passend Onderwijs. Sinds 2018 heeft ze haar eigen bedrijf als trainer in ondersteunend tekenen, met als specialiteit bij taalontwikkelingsstoornissen. Haar missie naast TOS op de kaart zetten: zorgen dat leerlingen met (en zonder) TOS zich dankzij ondersteunend tekenen gehoord, gezien en begrepen voelen.

    ISBN  9789493209657
    Omvang:  192 pagina’s
    Uitvoering:  paperback

    Heb jij dit boek al gelezen?

    Laat me weten wat je ervan vond in een reactie hieronder

    Technisch lezen in een doorlopende lijn

    Technisch lezen in een doorlopende lijn

    Technisch lezen, hoe doe je dat?

    In deze review vertel ik jullie meer over het onderwijsboek van het jaar 2020 van Marita Eskes;
    Technisch lezen in een doorlopende lijn.
    Het boek heeft met recht de subtitel: Een praktisch handboek voor de basisschool.
    Want dat is het ook. Het boek staat bomvol praktische tips en mooie kijkjes in de praktijk van elke dag zodat je als lezer meteen  de connectie voelt en je inspiratie krijgt om dit de volgende dag toe te gaan passen.

     

    Want Technisch lezen in een doorlopende lijn, hoe doe je dat eigenlijk in de praktijk? 

    Een praktisch handboek voor de basisschool

    Dit boek beschrijft op praktische wijze waarom goed leren lezen van belang is. 
    Marita (what’s in a name  ) beschrijft op een duidelijke manier, vaak puntsgewijs, wat je in jouw lessen en jouw klas kunt aanpakken om van iedere leerling een goede lezer te maken.

    Ze geeft met voorbeelden uit de praktijk en onderzoeksresultaten als onderbouwing duidelijk aan dat er nog veel winst behaald kan worden in de Nederlandse klassen.
    En ze doet dit op zo’n inspirerende manier, dat je niet anders kan dan dit herkennen, knikken en doorlezen.
    Heb je dit boek eenmaal geopend, dan is het lastig om het weg te leggen omdat er in ieder hoofstuk wel iets te halen valt. Zeker wanneer je met meerdere leeftijden of doelgroepen werkt is dit boek volgens mij een verplicht naslagwerk  in jouw persoonlijke bibliotheek.

    De opbouw van het boek

    De schrijfster begint eerst met een onderbouwd en helder verhaal over het belang van geletterdheid.
    Ze beschrijft hoe technisch lezen zich verhoudt tot andere taalvaardigheden en wat de leerlijn technisch lezen eigenlijk inhoudt.
    Daarna besteedt ze een compleet en zeer interessant hoofdstuk aan het didactisch handelen van de leerkracht. De rol van de directe instructie, het EDI model en het GRRIM-model worden toegelicht aan de hand van praktijkvoorbeelden en worden vervolgens met wetenschappelijke onderzoeken onderbouwd.

    De rol van de instructie, het belang van een stevig basisaanbod, de rol van differentiatie en de diverse onderdelen van een goede leesinstructie worden uitvoerig beschreven in dit derde hoofdstuk.

    Marita Eskes benoemt en bespreekt bijvoorbeeld de volgende onderdelen van een goede leesinstructie: 

    • Doelgerichtheid
    • Modeling
    • Herthaald lezen
    • Samen hardop lezen
    • Goed klassenmanagement
    • Feedback

    Het boek maakt deze onderdelen inspirerend omdat alles steeds met een praktijkvoorbeeld wordt toegelicht.

    Voor alle groepen een doorlopende leeslijn

    Persoonlijk werd ik erg blij na het lezen van het hoofdstuk over groep 1-2 en de voorbereidende leesvaardigheden. Hier laat Marita Eskes alle tussendoelen voor beginnende geletterdheid nog eens uitgebreid aan bod komen. Opnieuw aangevuld met mooie praktijkvoorbeelden en een lijstje met handige tips en overzichten.
    De rol van het fonologisch en fonemisch bewustzijn, de opbouw in moeilijkheid en de rol van de leerkracht komen uitgebreid aan bod.  Met 10 tips voor het scheppen van een rijke leesomgeving en 10 tips rondom het didactisch handelen van de leerkracht lees je er vlot doorheen. Ook de diverse observatie-instrumenten komen voorbij.

    Voor de overdracht naar en de leeslijn in groep 3 is in een  apart hoofdstuk ook ruim aandacht . Vooral de rol van de leerkracht versus de methode komt hier uitgebreid aan bod, wat een aantal mooie tips en handvatten oplevert om te gebruiken bij leerlingen waar het misschien niet zo vanzelf gaat.
    Met opnieuw 10 tips voor de risicolezer wordt je als begeleider van leerlingen met leesproblemen goed geïnspireerd om de leeslessen te perfectioneren.
    Voor groep 4-5-6 en voor groep 7-8 is een apart hoofdstuk ingeruimd. Want technisch lezen houdt niet op bij groep 6 stelt Marita Eskes. Juist dan is de leesmotivatie, het onderhoud en de uitbreiding van het leesonderwijs nog steeds een belangrijk en onmisbaar onderdeel van het totale lesaanbod.

     

    Onderwijskundig leiderschap en leesbevordering

    In de laatste twee hoofdstukken vertelt Marita Eskes over het belang van een professionele schoolcultuur met visie op leesonderwijs en geeft zij het belang aan van interne expertleerkrachten voor het goed monitoren van leesopbrengsten, observeren van lessen en opbrengstgericht werken aan leesattitude en leesbevordering op school.

     

    Mijn mening

    Als begeleider van TOS leerlingen kom ik vaak leerlingen met fonologische problemen en/of leesproblemen tegen op de basisschool. Mijn rol is dan niet alleen om die leerling te helpen, maar ook om te observeren wat er tijdens de leeslessen gebeurt in de klas. Dit boek helpt hierbij.
    Met de downloads die je op de site van PICA kunt vinden kun je een leesles goed observeren in groep 1-2, groep 3 of hoger.
    Door middel van het format kun je samen met de leerkracht zien waar nog meer effectieve leestijd in een les gebracht kan worden en waar je de leerling extra moet aansturen of herhaalde instructie kunt geven.
    Met behulp van het boek kun je samen met de leerkracht kijken welke tips passend zijn bij zijn of haar aanpak en bij de hulpvraag van de leerling.
    Zelf heb ik dit al een aantal keer ingezet. Soms geeft het eye-openers, maar vooral geeft dit telkens weer motiverende en inspirerende leeslessen voor alle betrokkenen.
    En met steeds weer de extra aandacht (10 tips) voor de risicolezer, kan ik als cluster 2 begeleider in dit boek ook voldoende inspiratie vinden voor mijn eigen leerlingen.
    Het belang van een goede leesstart met een leerlijn die van decoderen naar vlot en vloeiend lezen leidt is met behulp van dit boek zeker duidelijk gemaakt.

     

    Onderwijsboek van het jaar

    Het boek Technisch lezen in een doorlopende lijn van Expertis onderwijsadviseur Marita Eskes is uitgeroepen tot Onderwijsboek van het Jaar 2020.
    Het boek Bordwerk en aantekeningen van Marcel Schmeier, eveneens adviseur bij Expertis Onderwijsadviseurs, sleepte de tweede plaats in de wacht. 
    Over dit boek schreef ik al eerder hier een review.

    De prijs is in het leven geroepen door de Landelijke Beroepsgroep Begeleiders Onderwijs (LBBO). Ieder jaar kiezen LBBO-begeleiders welk onderwijsboek het meeste van waarde is geweest voor het onderwijs.
    Marita Eskes

    Marita Eskes

    Auteur

    Marita Eskes heeft gewerkt als leerkracht, leescoördinator en remedial teacher in het basisonderwijs. Ze hielp leerlingen om hun leesvaardigheid te vergroten en het plezier in lezen weer terug te vinden. Inmiddels is Marita senior adviseur taal-/lezen bij Expertis

    Zij deelt vol passie haar praktijkervaringen met de scholen die ze begeleidt en helpt hen om kennis uit onderzoek naar de werkvloer te vertalen.

    Technisch lezen in een doorlopende lijn
    Een practisch handboek voor de basisschool
    Doelgroep:   po
    Uitvoering:  paperback
    Formaat:     A4
    Omvang:     299 pagina’s
    ISBN           9789492525918
    Auteur:      Marita Eskes

    Via deze  link vind je ook de gratis downloads bij dit boek.

    Heb jij het boek al gelezen?

    Laat in een reactie weten wat jij ervan vindt en hoe je het gebruikt bij jouw doelgroep.

    Selectief Mutisme, een muur van stilte!

    Selectief Mutisme, een muur van stilte!

    Selectief mutisme, een muur van stilte

     

    Wat is selectief Mutisme precies en hoe pak je het aan wanneer er een extreem verlegen leerling of een leerling die niet praat jouw groep binnenwandelt?

    Met het boek: ‘selectief mutisme, breek de stilte’ heeft Eustache Sollman een prachtig naslagwerk geleverd wat niet voor niets inmiddels aan zijn derde druk bezig is.
    Eustache legt je precies uit wat selectief mutisme precies inhoudt, wat het betekent voor de persoon en , niet onbelangrijk, welke stappen je kunt nemen als begeleider of leerkracht.

     

    Een review over: Breek de stilte

    Dit keer gaat deze review over dit prachtige en belangrijke boek van Eustache Sollman.

    Selectief mutisme of gewoon verlegen?

    In dit boek beschrijft Eustache Sollman op een toegankelijke manier wat selectief mutisme inhoudt. Ook laat hij zien hoe selectief mutisme en extreme verlegenheid met elkaar te vergelijken zijn . Kinderen met selectief mutisme praten thuis wel, maar in andere sociale situaties, zoals op school, niet of zeer weinig. Angst is de belangrijkste oorzaak; in situaties waarin ze niet hoeven te praten, treden ze soms gewoon op de voorgrond.

    Het boek bevat veel praktijkvoorbeelden en concrete handreikingen voor leraren in het primair en voortgezet onderwijs. Voor zowel kinderen met selectief mutisme als voor extreem verlegen kinderen geldt, dat hun mond letterlijk ‘op slot’ lijkt te zitten. Met dit boek krijgen leraren de juiste sleutel.

    Over de schrijver

    Eustache Sollman werkt als ambulant begeleider bij de Stichting Speciaal Onderwijs Twente en Oost Gelderland (SOTOG) en ben gespecialiseerd in selectief mutisme.

    Ik begeleid leerlingen volgens het protocol ‘Praten op school een kwestie van doen’ en geef ondersteuning aan leerkrachten en schoolteams. 

    Er is een website met meer informatie over selectief mutisme en de schrijver. Hier vind je ook nieuws over webinars of lezingen die hij verzorgt.

    En dan de vraag die ik zelf vaak krijg?

     

    Is selectief mutisme ook een vorm van een taalontwikkelingsstoornis?

    Onderzoek toont….

    Selectief mutisme is een angststoornis en dit is belangrijk om te weten als leraar.
    Het is geen taalspraakstoornis. Deze kinderen kúnnen heel goed praten, maar doen dit alleen in situaties waarin ze zich veilig en vertrouwd voelen. In andere situaties slaat de angst toe en blokkeren ze, letterlijk zit dan hun mond op slot. Ze willen wel, maar het lukt echt niet. Ze zijn vaak de hele dag op hun hoede en lijken het aan te voelen wanneer er om hen heen druk wordt uitgeoefend om te praten. Ook al is deze goedbedoeld, op het moment dat het kind druk ervaart zal het zeker niet gaan praten maar waarschijnlijk nog meer volharden in het zwijgen. Hoewel het voor het kind het lastigst is, is het ook moeizaam voor de omgeving niet eenvoudig ermee om te gaan.

    Waarom je dit boek moet lezen!

    je leest in het boek wat er allemaal komt kijken bij selectief mutisme.  Wat kun je als leraar doen? Welke behandeling past het best bij deze kinderen? Gaat het over?
    Met dit boek legt de schrijver in duidelijke bewoordingen en met mooie voorbeelden uit wat selectief mutisme precies inhoudt.
    Vooral de duidelijke stappenplannen voor de leerkracht of begeleider zijn inspirerend en kunnen direct worden toegepast.

    Breek de stilte
    Doelgroep:po/vo
    Uitvoering: paperback
    Formaat:17 x 24
    Omvang:152 pagina’s
    ISBN9789492525345
    Druk:3e
    Auteur(s): Eustache Sollman

    Heb jij ervaring met selectief mutisme?

     

    Heb jij misschien meer tips weten of ervaringen uit de praktijk?

    Laat het hieronder in een reactie weten.

     

    Dyslexie en meertaligheid

    Dyslexie en meertaligheid

    Dyslexie en meertaligheid

    Signalering van dyslexie bij meertaligheid met een
    migratieachtergrond

     

    Dit keer een samenvatting van een artikel.

    In dit blog geef ik een korte samenvatting van de handreiking voor het onderwijs  over signalering bij dyslexie en meertaligheid.
    Een mustread voor iedereen die werkt met meertalige kinderen en kinderen met een extra taalbehoefte.

    Bron

    Deze handreiking is officieel uitgegeven door het Nederlands Kwaliteitsinstituut Dyslexie (NKD) en het Rudolf Berlin Center. (Expertisecentrum voor leerproblemen)
    De complete handreiking met extra informatie en details van de onderzoeken kun je hier gratis downloaden.

    Wat is dyslexie?

    Dyslexie is een specifieke leerstoornis waarbij er hardnekkige problemen zijn in het leren lezen en spellen (APA, 2014). De meest typerende kenmerken bij dyslexie zijn problemen met het vlot lezen van losse woorden en spellingproblemen.
    Kinderen met dyslexie hebben namelijk moeite met het koppelen van klanken aan letters en omgekeerd. Hierdoor is het voor hen lastig klanken en letters om te zetten in een geschreven woord (Braams, 2019).

    Om vlot te kunnen lezen en spellen moeten deze letter-klankkoppelingen en klankletterkoppelingen snel en onbewust worden gemaakt.
    Bij kinderen met dyslexie verloopt dit proces moeizaam waardoor zij niet accuraat en/of traag (hardop) lezen en meer spellingfouten maken. Het lezen en spellen zal blijvend inspanning en aandacht vragen.

    Kinderen die moeite hebben met lezen en/of spellen, krijgen op school extra ondersteuning. Als een leerling ondanks intensieve begeleiding, waarbij een specifieke op de leerling afgestemde interventie wordt uitgevoerd, onvoldoende vooruitgang boekt, kan het kind worden doorverwezen naar de specialistische dyslexiezorg (Dyslexie Centraal, 2019).
    Ongeveer 5% van de kinderen tussen 7 en 11 jaar oud heeft dyslexie (CBS, 2016). Opvallend is dat de diagnose dyslexie fors minder wordt gesteld bij meertalige leerlingen met een migratieachtergrond in vergelijking met leerlingen zonder migratieachtergrond (CBS, 2016; Inspectie van Onderwijs, 2019).
    De vraag is hoe dit komt en wat hier aan gedaan kan worden. Toegang tot en ontvangen van passende zorg is immers ook bij deze groep van belang voor de ontwikkeling van het kind!

    Door handvatten te bieden aan leerkrachten over dyslexie en meertaligheid die gericht zijn op de omgang met lees- en spellingproblemen bij kinderen met een migratieachtergrond, kan er eerder en gerichter hulp worden aangeboden.

    TOS en dyslexie

    Zowel de kinderen met een taalstoornis, als de kinderen met een genetisch risico voor dyslexie hebben moeite met fonologische verwerking en het fonologisch werkgeheugen.
    Het Masterplan Dyslexie geeft aan dat er een in de literatuur gesproken wordt van een percentage van 40% tot 50% van kinderen met TOS en dyslexie. Ook bij TOS kom je dyslexie en meertaligheid dus tegen.
    Er is dan spraken van co-morbiditeit. Hierover meer in een ander artikel op deze site. 

    De belangrijkste factor is de doorverwijzing vanuit de school

    Verwijzing naar specialistische dyslexiezorg Problemen op het gebied van technisch lezen van woorden zijn typerend voor dyslexie.  Hoe ziet dat bij dyslexie en meertaligheid?
    Als een leerling met een migratieachtergrond uitvalt op vlot woordlezen en na gerichte ondersteuning (volgens richtlijnen op ondersteuningsniveau 2 en 3) nog steeds tot de zwakste 10% behoort, is de kans groot dat hij of zij niet achterloopt vanwege meertaligheid. Bij meertalige leerlingen verwacht je immers geen problemen met technisch lezen op woordniveau (Geva, et al., 2019). Het lijkt op dat moment logischer om te denken aan een hardnekkig leesprobleem. Na een periode van gerichte ondersteuning zonder of met beperkte vooruitgang, dienen scholen door te verwijzen naar de specialistische dyslexiezorg (Dyslexie Centraal, 2019). Belangrijk is om ook bij leerlingen met een migratieachtergrond de beschikbare richtlijnen te volgen.

    Verwijzing naar specialistische dyslexiezorg Problemen op het gebied van technisch lezen van woorden zijn typerend voor dyslexie. Als een leerling met een migratieachtergrond uitvalt op vlot woordlezen en na gerichte ondersteuning (volgens richtlijnen op ondersteuningsniveau 2 en 3) nog steeds tot de zwakste 10% behoort, is de kans groot dat hij of zij niet achterloopt vanwege meertaligheid. Bij meertalige leerlingen verwacht je immers geen problemen met technisch lezen op woordniveau (Geva, et al., 2019). Het lijkt op dat moment logischer om te denken aan een hardnekkig leesprobleem.
    Na een periode van gerichte ondersteuning zonder of met beperkte vooruitgang, dienen scholen door te verwijzen naar de specialistische dyslexiezorg (Dyslexie Centraal, 2019). Belangrijk is om ook bij leerlingen met een migratieachtergrond de beschikbare richtlijnen te volgen.

    Meertalige kinderen ervaren geen problemen in klankverwerking, woordherkenning en technisch lezen.
    Kinderen met dyslexie juist wel.

     

    Handvatten om te signaleren

    Signaleren bij de DMT

    Bij het volgen van de leesontwikkeling bij meertalige kinderen kan het nuttig zijn om niet alleen naar de totaalscore te kijken, maar ook naar de score op de losse DMT-kaarten. Wanneer de totaalscore laag is, maar kaart 1 goed gelezen wordt, zou een beperkte taalbeheersing van het Nederlands namelijk een rol kunnen spelen. Bij twijfel kan dan een pseudowoordleestest, zoals de Klepel, worden ingezet. Kinderen met dyslexie hebben moeite met het lezen van niet-bestaande woorden (Braams, 2019). Als een meertalig kind hier moeite mee heeft, is dit een aanwijzing voor dyslexie.

    Signaleren bij spelling

    Bij meertalige kinderen met een migratieachtergrond blijkt het opschrijven van uitgesproken woorden (spelling) lastiger dan het oplezen van geschreven woorden (technisch lezen) (Verhoeven, 2000). Hoewel spellingproblemen bij een meertalig kind een gevolg kunnen zijn van een taalachterstand, dienen scholen alert te zijn, zeker wanneer spellingproblemen in combinatie met leesproblemen voorkomen. Spellingproblemen in combinatie met hardnekkige leesproblemen kunnen een aanwijzing zijn voor dyslexie. Na gerichte ondersteuning zonder voldoende vooruitgang, dienen scholen het kind door te verwijzen naar de specialistische dyslexiezorg.

    Signaleren bij begrijpend lezen

    Bij dyslexie wordt naast het technisch lezen, indirect ook het begrijpend lezen beïnvloed. Maar waar bij meertalige kinderen met een migratieachtergrond moeilijkheden met begrijpend lezen het meest in het oog springend zijn, staan bij kinderen met dyslexie problemen met technisch lezen op de voorgrond. Wat betreft dyslexie moet school daarom alert zijn wanneer bij meertalige kinderen problemen met begrijpend lezen optreden in combinatie met problemen met het technisch lezen (en eventueel spellingproblemen). Dit kan een aanwijzing zijn voor dyslexie.

    Samengevat:

    Wees als leerkracht alert op dyslexie als er sprake is van technisch leesproblemen bij meertalige kinderen met een migratieachtergrond. Wees dus altijd alert op combinatiemogelijkheid van dyslexie en meertaligheid!

     

    1. Bij stagnatie in het technisch lezen (al dan niet in combinatie met spellingproblemen bij meertalige kinderen met een migratieachtergrond dient gerichte ondersteuning te worden geboden volgens de algemene richtlijnen. Handreiking: http://bit.ly/handreikingdyslexie
    2. Wanneer na extra ondersteuning onvoldoende vooruitgang zichtbaar is, kan er mogelijk sprake zijn van dyslexie.
    3. Wanneer de woordenschat in de taal van school (het Nederlands) onvoldoende is, dient er specifieker naar de scores op de DMT-leeskaarten te worden gekeken. Is de score van DMT-leeskaart 1 bij herhaling laag? Dan dient door te worden verwezen naar de specialistische dyslexiezorg.
    4. Bij twijfel of er mogelijk sprake is van dyslexie kan de Klepel (leesvloeiendheid van pseudowoorden) worden ingezet. Bij een lage score op deze test dient door verwezen te worden naar de specialistische dyslexiezorg.
    5. Het Masterplan Dyslexie geeft aan dat er een in de literatuur gesproken wordt van een percentage van 40% tot 50% van kinderen met TOS en dyslexie. Er is dan spraken van co-morbiditeit.

    Meer van dit soort samenvattingen lezen?

    Laat het mij weten in een reactie hieronder.

    Wil jij creatief aan de slag met taal en digitale tools?

    Bekijk dan al mijntrainingen in de Digitaalspeciaal Online Academy!

    Volg vanuit je eigen huiskamer op jouw eigen tempo en tijdstip mijn online trainingen en masterclasses.

    Via deze mailinglijst ontvang je meteen een kortingscode waarmee je kortingen kunt krijgen tot 50%!
    Ook ontvang je als eerste het laatste nieuws over de Digitaalspeciaal Online Academy.

    Bedankt! Je bent succesvol ingeschreven. Ik beloof je dat ik je niet ga spammen, wil je echter toch uitschrijven dan kan dat natuurlijk altijd onderaan elke mail. Bij Gmail en Hotmail komen mijn mails vaak in SPAM terecht. Wil geen enkele mail missen? Voeg mijn mailadres dan toe aan jouw lijst met vertrouwde contacten of bij Gmail aan de mailbox Primair. Groet, Marita

    Pin It on Pinterest