Review TOS in basisonderwijs en speciaal basisonderwijs

Review TOS in basisonderwijs en speciaal basisonderwijs

Review TOS in basisonderwijs en speciaal basisonderwijs

Taalontwikkelingsstoornissen in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs

    Er is een nieuw boek van Bernadette Sanders op de markt gekomen. TOS in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs.
    In haar reeks: TOS in de klas, TOS en het jonge kind, TOS in het VO en MBO is dit nu het vierde boek. 

    Als professional  in het cluster 2 onderwijs  werd ik natuurlijk ontzettend nieuwsgierig bij de aankondiging van dit boek. Wat zou TOS in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs nog kunnen toevoegen op de toch al complete reeks?
    Welke nieuwe inzichten of
    interessante toevoegingen zou ik in dit boek kunnen vinden?

    In dit blog neem ik je mee door het boek en ik kan je alvast dit vertellen. TOS in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs. is zeker de moeite waard en een prachtige aanvulling op de toch al waardevolle reeks.

    Inhoud van het boek

    Uitleg van een taalontwikkelingsstoornis

    Het boek heeft weer een sterke start  met de uitleg over ‘Wat is taalontwikkelingsstoornis’, een korte uitleg over het spraaktaalsysteem. Dit maakt het voor de lezers die da andere boeken hebben gemist een goede introductie.

    Signaleren van een taalontwikkelingsstoornis

    Vervolgens kun je lezen hoe kun je het signaleren en vind je onder meer het fijne schema terug met de rode vlaggen van Visser-Bochane e.a., 2017, en de ELS.
    Via  de uitgeverij kun je trouwens alle in het boek aanbevolen signaleringslijsten  direct gratis downloaden. Het rode vlaggen schema kun je ook hier vinden.

    Taalontwikkelingsstoornis en de link naar de praktijk

    Zoals we gewend zijn van de boeken van Bernadette Sanders, vind je regelmatig een blauw geaccentueerd stukje tekst in het boek waarin quotes van onderzoekers of TOS leerlingen staan vermeld. Dit maakt de informatie steeds helder, herkenbaar en zorgt ervoor dat het boek makkelijk leest.

    Taalontwikkelingsstoornis en Psycho-educatie

    Waar ik zelf erg benieuwd naar was waren de hoofdstukken rondom TOS en de sociaal emotionele ontwikkeling, het belang van Psycho-educatie en TOS in relatie tot executieve functies. 
    In het tweede deel van het boek schrijft Bernadette Sanders namelijk  uitgebreid door over de relatie tussen gedrag en TOS.

    Taalontwikkelingsstoornis, taalaanbod en leesonderwijs

    In het derde deel van het boek lees je meer over meertaligheid en TOS, de verschillende mogelijkheden tot interactie, het taalaanbod, de taalstimulering en over TOS en de relatie tot lezen, rekenen en dyslexie.
    Ze sluit daarna af met het belang van een goede overdracht naar het vervolgonderwijs.

    Tot slot vind je nog een mooie lijst met tips voor materialen, belangrijke websites en verwijzingen naar literatuur en artikelen.

    Het kind met TOS  is beperkt in zijn communicatieve redzaamheid waardoor het extra moeilijk is om met zelfvertrouwen deel te nemen aan de sociale wereld om zich heen.

    (TOS in het BO en SO, Bernadette Sanders, 2023)

    Over de schrijver

    Bernadette Sanders is orthopedagoog en is betrokken bij VVE trajecten van kinderen met taalontwikkelingsstoornis. Zij is werkzaam geweest als ambulant begeleider bij cluster 2 waar zij kinderen met TOS in alle leeftijdsgroepen begeleidde in het regulier onderwijs. Bernadette heeft als specialismen  TOS (Taalontwikkelingsstoornissen), taalontwikkelingsachterstanden (TOA),  dyslexie en alles wat samenhangt met deze problematiek.
    Dit is dan ook een terugkerend onderdeel in de trainingen en lezingen die ze met haar bedrijf  Smartonderwijs verzorgt.
    Daarnaast is Bernadette Sanders auteur en heeft zij inmiddels 4 boeken geschreven over Taalontwikkelingsstoornissen en de Communicatiekaarten TOS ontwikkeld.
    Op haar website Smartonderwijs vind je ook diverse gratis downloads en kun je jezelf abonneren op haar nieuwsbrief.

    Met de juiste hulp en begeleiding, ‘passend en op maat’, leren kinderen te vertrouwen in hun eigen mogelijkheden en kunnen ze groeien in hun leerproces en wordt hun zelfbeeld en gevoel van autonomie sterker en daarmee ook de motivatie voor school en leren.

    TOS in bo en sbo, Sanders 2023

    Waarom je dit boek over taalontwikkelingsstoornis moet lezen

    Een waardevolle aanvulling op het boek taalontwikkelingsstoornis in de klas

    Dit boek is zeker de moeite waard om te lezen. Het is een waardevolle aanvulling op het eerste boek van Sanders: Taalontwikkelingsstoornis in de klas.
    Zoals ik al zei was ik erg benieuwd naar de hoofdstukken rondom communicatieve redzaamheid,  sociaal emotionele ontwikkeling, psycho-educatie en executieve functies in relatie met TOS.
    Dit gedeelte is echt een passend vervolg op die eerdere boeken. Het is een aanvulling voor iedere professional die werkt met leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis.
    Je leest in die hoofdstukken bijvoorbeeld meer over de definitie van die lastige term communicatieve redzaamheid. Daar wordt  zo vaak over gesproken in verslagen en gesprekken. 
    Maar wat is het nu precies?
    Wat betekent communicatief redzaam zijn in sociale situaties?  Wat doen woordvindingsproblemen met een kind?
    Door de uitleg in het boek en de handige observatielijsten (gratis downloads op de site van de uitgeverij) wordt de informatie meteen bruikbaar in de praktijk.

    Taalontwikkelingsstoornis en sociaal emotionele ontwikkeling

    In het hoofdstuk over sociaal emotionele ontwikkeling en het belang van Psycho-educatie vertelt de schrijfster over de nieuwste inzichten vanuit onderzoek ten aanzien van Theory of Mind, de rol van innerlijke taal en sociale competentie in relatie met een TOS.
    Hierover schreef ik al eerder in een ander blog “taal in het kwadraat”.
    Een mooie link naar de praktijk vind je vervolgens in de uitleg over bijvoorbeeld  “de Tas van Tom” en het gebruik van spelscripts. Daarmee ondersteun je de innerlijke taal en stuur je het handelen aan.

    Psycho educatie en taalontwikkelingsstoornis

    Er worden in dit boek ook een paar methodieken voor Pyscho-educatie benoemd waarmee je in gesprek gaat met het kind en het zelfbeeld kan versterken.
    Als belangrijkste onderdeel voor psycho-educatie wordt benoemd de basisbehoeften van de TOS leerling : autonomie, relatie en competentie.

     

    Methodieken voor psycho-educatie bij taalontwikkelingsstoornis

    De methodiek Spraak-taal-kids van Jet Isarin  en Pe-TOS van Kentalis worden kort besproken.
    Kindgesprekken worden benoemd en het werken met behulp van faciliteitenkaarten wordt besproken, aangevuld met de inzet van ondersteunend tekenen. (Pien van der Most, ondersteunend tekenen bij TOS)

    In dit hoofdstuk had ik eerlijk gezegd gehoopt meer informatie te krijgen.
    Psycho-educatie bij leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis is een van mijn persoonlijke speerpunten geworden van de laatste paar jaar in mijn werk als begeleider van TOS leerlingen en hun leerkrachten.
    Vanuit mijn eigen praktijk zet ik inmiddels verschillende werkvormen in om op een creatief en visuele manier in gesprek te gaan met de leerling over zijn of haar kwaliteiten, hulpvragen en persoonlijke ontwikkelingsdoelen.
    Hierbij gebruik ik onder meer de methodiek  kind op de kaart  en individuele beeldcoaching bij TOS.
    Het werken met een “tweede taal” door gebruik te maken van materialen, poppetjes en creatieve opdrachten is ook erg fijn voor leerlingen met een taalontwikkelingsstoornis.
    Creatieve beeldcommunicatie geeft een leerling de mogelijkheid om creatief vorm en beeld te geven aan zijn innerlijke taal.
    Karin Bezemer heeft hier de prachtige Via Crea methode voor ontwikkeld.
    En natuurlijk hoort wat mij betreft de inzet van digitale tools zoals de Greenscreenbox en Book Creator hier ook bij.
    Verder zijn er in de wereld van kindercoaching  nog veel meer materialen, werkvormen en spellen vindbaar waarbij taal en communicatie ontwikkelingsdoelen zijn.
    Kijk voor educatieve spellen zeker eens op de site van K2 publisher.nl

    Benieuwd naar mijn werkvormen?
    Hou dan deze website of mijn nieuwsbrief in de gaten.

    Is TOS in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs de aanschaf waard?

    Deze vraag kan ik met een volmondig JA beantwoorden.
    Bernadette Sanders levert opnieuw een goed en praktisch boek wat je makkelijk leest en waar je veel informatie uit kunt halen voor jouw eigen praktijksituatie.
    Of dat nu is als leerkracht, als leerlingbegeleider, als IB’er of als ambulant en/of pedagogisch dienstverlener.
    De aandacht voor de sociaal emotionele ontwikkeling, de communicatieve redzaamheid  en de relatie tussen taalontwikkelingsstoornis en de executieve functies vind ik een erg waardevolle aanvulling op de al bestaande boekenreeks van Sanders.  Het hoofdstuk over meertaligheid en TOS smaakt naar meer. Misschien een tip voor een volgende uitgave?

    Praktische tips voor taalontwikkelingsstoornis

    In het laatste gedeelte van het boek vind je veel praktische  tips voor methodieken voor taalonderwijs en woordenschatontwikkeling.
    Hier worden via een korte omschrijving onder meer  de VAT principes, de DGM gesprekstechniek, De vertelketting, de Praatdomino, het viertakt model, het creëren van een taalbad, LOGO 3000 nog een keer benoemd. 
    Voor professionals die leerlingen begeleiden op school is het hoofdstuk over TOS en de relatie tot lezen, begrijpend lezen, rekenen en dyslexie ook zeker een aanrader. In 30 pagina’s krijg je  een mooi en handig overzicht met heel veel praktische tips en voorbeelden van de complexiteit van bijvoorbeeld school- en rekentaal. 

    Dus mocht je de andere boeken van Bernadette Sanders nog niet hebben gelezen, dan is dit boek misschien wel een mooie start om je te verdiepen in de complexe wereld van de TOS leerling en zijn/haar hulpvragen.

     

    Taalontwikkelingsstoornissen
    in het basisonderwijs en speciaal basisonderwijs
    Doelgroep:po/so
    Uitvoering: paperback
    Formaat:17 x 24
    Omvang: 302  pagina’s
    ISBN 9789401496711 – NUR 840, 842
    Druk: 1e
    Auteur: Bernadette Sanders

    Heb jij dit boek al gelezen?

    Laat me dan weten welk hoofdstuk voor jou waardevol was.

    Deel dit bericht zodat meer mensen geïnspireerd kunnen raken om dit boek te gaan lezen. 

    Want samen zetten we TOS op de kaart !

    Technisch lezen in een doorlopende lijn

    Technisch lezen in een doorlopende lijn


    Technisch lezen in een doorlopende lijn

    Technisch lezen, hoe doe je dat?

    In deze review vertel ik jullie meer over het onderwijsboek van het jaar 2020 van Marita Eskes;
    Technisch lezen in een doorlopende lijn.
    Het boek heeft met recht de subtitel: Een praktisch handboek voor de basisschool.
    Want dat is het ook. Het boek staat bomvol praktische tips en mooie kijkjes in de praktijk van elke dag zodat je als lezer meteen  de connectie voelt en je inspiratie krijgt om dit de volgende dag toe te gaan passen.

     

    Want Technisch lezen in een doorlopende lijn, hoe doe je dat eigenlijk in de praktijk? 

    Een praktisch handboek voor de basisschool

    Dit boek beschrijft op praktische wijze waarom goed leren lezen van belang is. 
    Marita (what’s in a name  ) beschrijft op een duidelijke manier, vaak puntsgewijs, wat je in jouw lessen en jouw klas kunt aanpakken om van iedere leerling een goede lezer te maken.

    Ze geeft met voorbeelden uit de praktijk en onderzoeksresultaten als onderbouwing duidelijk aan dat er nog veel winst behaald kan worden in de Nederlandse klassen.
    En ze doet dit op zo’n inspirerende manier, dat je niet anders kan dan dit herkennen, knikken en doorlezen.
    Heb je dit boek eenmaal geopend, dan is het lastig om het weg te leggen omdat er in ieder hoofstuk wel iets te halen valt. Zeker wanneer je met meerdere leeftijden of doelgroepen werkt is dit boek volgens mij een verplicht naslagwerk  in jouw persoonlijke bibliotheek.

    De opbouw van het boek

    De schrijfster begint eerst met een onderbouwd en helder verhaal over het belang van geletterdheid.
    Ze beschrijft hoe technisch lezen zich verhoudt tot andere taalvaardigheden en wat de leerlijn technisch lezen eigenlijk inhoudt.
    Daarna besteedt ze een compleet en zeer interessant hoofdstuk aan het didactisch handelen van de leerkracht. De rol van de directe instructie, het EDI model en het GRRIM-model worden toegelicht aan de hand van praktijkvoorbeelden en worden vervolgens met wetenschappelijke onderzoeken onderbouwd.

    De rol van de instructie, het belang van een stevig basisaanbod, de rol van differentiatie en de diverse onderdelen van een goede leesinstructie worden uitvoerig beschreven in dit derde hoofdstuk.

    Marita Eskes benoemt en bespreekt bijvoorbeeld de volgende onderdelen van een goede leesinstructie: 

    • Doelgerichtheid
    • Modeling
    • Herthaald lezen
    • Samen hardop lezen
    • Goed klassenmanagement
    • Feedback

    Het boek maakt deze onderdelen inspirerend omdat alles steeds met een praktijkvoorbeeld wordt toegelicht.

    Voor alle groepen een doorlopende leeslijn

    Persoonlijk werd ik erg blij na het lezen van het hoofdstuk over groep 1-2 en de voorbereidende leesvaardigheden. Hier laat Marita Eskes alle tussendoelen voor beginnende geletterdheid nog eens uitgebreid aan bod komen. Opnieuw aangevuld met mooie praktijkvoorbeelden en een lijstje met handige tips en overzichten.
    De rol van het fonologisch en fonemisch bewustzijn, de opbouw in moeilijkheid en de rol van de leerkracht komen uitgebreid aan bod.  Met 10 tips voor het scheppen van een rijke leesomgeving en 10 tips rondom het didactisch handelen van de leerkracht lees je er vlot doorheen. Ook de diverse observatie-instrumenten komen voorbij.

    Voor de overdracht naar en de leeslijn in groep 3 is in een  apart hoofdstuk ook ruim aandacht . Vooral de rol van de leerkracht versus de methode komt hier uitgebreid aan bod, wat een aantal mooie tips en handvatten oplevert om te gebruiken bij leerlingen waar het misschien niet zo vanzelf gaat.
    Met opnieuw 10 tips voor de risicolezer wordt je als begeleider van leerlingen met leesproblemen goed geïnspireerd om de leeslessen te perfectioneren.
    Voor groep 4-5-6 en voor groep 7-8 is een apart hoofdstuk ingeruimd. Want technisch lezen houdt niet op bij groep 6 stelt Marita Eskes. Juist dan is de leesmotivatie, het onderhoud en de uitbreiding van het leesonderwijs nog steeds een belangrijk en onmisbaar onderdeel van het totale lesaanbod.

     

    Onderwijskundig leiderschap en leesbevordering

    In de laatste twee hoofdstukken vertelt Marita Eskes over het belang van een professionele schoolcultuur met visie op leesonderwijs en geeft zij het belang aan van interne expertleerkrachten voor het goed monitoren van leesopbrengsten, observeren van lessen en opbrengstgericht werken aan leesattitude en leesbevordering op school.

     

    Mijn mening

    Als begeleider van TOS leerlingen kom ik vaak leerlingen met fonologische problemen en/of leesproblemen tegen op de basisschool. Mijn rol is dan niet alleen om die leerling te helpen, maar ook om te observeren wat er tijdens de leeslessen gebeurt in de klas. Dit boek helpt hierbij.
    Met de downloads die je op de site van PICA kunt vinden kun je een leesles goed observeren in groep 1-2, groep 3 of hoger.
    Door middel van het format kun je samen met de leerkracht zien waar nog meer effectieve leestijd in een les gebracht kan worden en waar je de leerling extra moet aansturen of herhaalde instructie kunt geven.
    Met behulp van het boek kun je samen met de leerkracht kijken welke tips passend zijn bij zijn of haar aanpak en bij de hulpvraag van de leerling.
    Zelf heb ik dit al een aantal keer ingezet. Soms geeft het eye-openers, maar vooral geeft dit telkens weer motiverende en inspirerende leeslessen voor alle betrokkenen.
    En met steeds weer de extra aandacht (10 tips) voor de risicolezer, kan ik als cluster 2 begeleider in dit boek ook voldoende inspiratie vinden voor mijn eigen leerlingen.
    Het belang van een goede leesstart met een leerlijn die van decoderen naar vlot en vloeiend lezen leidt is met behulp van dit boek zeker duidelijk gemaakt.

     

    Onderwijsboek van het jaar

    Het boek Technisch lezen in een doorlopende lijn van Expertis onderwijsadviseur Marita Eskes is uitgeroepen tot Onderwijsboek van het Jaar 2020.
    Het boek Bordwerk en aantekeningen van Marcel Schmeier, eveneens adviseur bij Expertis Onderwijsadviseurs, sleepte de tweede plaats in de wacht. 
    Over dit boek schreef ik al eerder hier een review.

    De prijs is in het leven geroepen door de Landelijke Beroepsgroep Begeleiders Onderwijs (LBBO). Ieder jaar kiezen LBBO-begeleiders welk onderwijsboek het meeste van waarde is geweest voor het onderwijs.
    Marita Eskes

    Marita Eskes

    Auteur

    Marita Eskes heeft gewerkt als leerkracht, leescoördinator en remedial teacher in het basisonderwijs. Ze hielp leerlingen om hun leesvaardigheid te vergroten en het plezier in lezen weer terug te vinden. Inmiddels is Marita senior adviseur taal-/lezen bij Expertis

    Zij deelt vol passie haar praktijkervaringen met de scholen die ze begeleidt en helpt hen om kennis uit onderzoek naar de werkvloer te vertalen.

    Technisch lezen in een doorlopende lijn
    Een practisch handboek voor de basisschool
    Doelgroep:   po
    Uitvoering:  paperback
    Formaat:     A4
    Omvang:     299 pagina’s
    ISBN           9789492525918
    Auteur:      Marita Eskes

    Via deze  link vind je ook de gratis downloads bij dit boek.

    Heb jij het boek al gelezen?

    Laat in een reactie weten wat jij ervan vindt en hoe je het gebruikt bij jouw doelgroep.

    Selectief Mutisme, een muur van stilte!

    Selectief Mutisme, een muur van stilte!

    Selectief mutisme, een muur van stilte

     

    Wat is selectief Mutisme precies en hoe pak je het aan wanneer er een extreem verlegen leerling of een leerling die niet praat jouw groep binnenwandelt?

    Met het boek: ‘selectief mutisme, breek de stilte’ heeft Eustache Sollman een prachtig naslagwerk geleverd wat niet voor niets inmiddels aan zijn derde druk bezig is.
    Eustache legt je precies uit wat selectief mutisme precies inhoudt, wat het betekent voor de persoon en , niet onbelangrijk, welke stappen je kunt nemen als begeleider of leerkracht.

     

    Een review over: Breek de stilte

    Dit keer gaat deze review over dit prachtige en belangrijke boek van Eustache Sollman.

    Selectief mutisme of gewoon verlegen?

    In dit boek beschrijft Eustache Sollman op een toegankelijke manier wat selectief mutisme inhoudt. Ook laat hij zien hoe selectief mutisme en extreme verlegenheid met elkaar te vergelijken zijn . Kinderen met selectief mutisme praten thuis wel, maar in andere sociale situaties, zoals op school, niet of zeer weinig. Angst is de belangrijkste oorzaak; in situaties waarin ze niet hoeven te praten, treden ze soms gewoon op de voorgrond.

    Het boek bevat veel praktijkvoorbeelden en concrete handreikingen voor leraren in het primair en voortgezet onderwijs. Voor zowel kinderen met selectief mutisme als voor extreem verlegen kinderen geldt, dat hun mond letterlijk ‘op slot’ lijkt te zitten. Met dit boek krijgen leraren de juiste sleutel.

    Over de schrijver

    Eustache Sollman werkt als ambulant begeleider bij de Stichting Speciaal Onderwijs Twente en Oost Gelderland (SOTOG) en ben gespecialiseerd in selectief mutisme.

    Ik begeleid leerlingen volgens het protocol ‘Praten op school een kwestie van doen’ en geef ondersteuning aan leerkrachten en schoolteams. 

    Er is een website met meer informatie over selectief mutisme en de schrijver. Hier vind je ook nieuws over webinars of lezingen die hij verzorgt.

    En dan de vraag die ik zelf vaak krijg?

     

    Is selectief mutisme ook een vorm van een taalontwikkelingsstoornis?

    Onderzoek toont….

    Selectief mutisme is een angststoornis en dit is belangrijk om te weten als leraar.
    Het is geen taalspraakstoornis. Deze kinderen kúnnen heel goed praten, maar doen dit alleen in situaties waarin ze zich veilig en vertrouwd voelen. In andere situaties slaat de angst toe en blokkeren ze, letterlijk zit dan hun mond op slot. Ze willen wel, maar het lukt echt niet. Ze zijn vaak de hele dag op hun hoede en lijken het aan te voelen wanneer er om hen heen druk wordt uitgeoefend om te praten. Ook al is deze goedbedoeld, op het moment dat het kind druk ervaart zal het zeker niet gaan praten maar waarschijnlijk nog meer volharden in het zwijgen. Hoewel het voor het kind het lastigst is, is het ook moeizaam voor de omgeving niet eenvoudig ermee om te gaan.

    Waarom je dit boek moet lezen!

    je leest in het boek wat er allemaal komt kijken bij selectief mutisme.  Wat kun je als leraar doen? Welke behandeling past het best bij deze kinderen? Gaat het over?
    Met dit boek legt de schrijver in duidelijke bewoordingen en met mooie voorbeelden uit wat selectief mutisme precies inhoudt.
    Vooral de duidelijke stappenplannen voor de leerkracht of begeleider zijn inspirerend en kunnen direct worden toegepast.

    Breek de stilte
    Doelgroep:po/vo
    Uitvoering: paperback
    Formaat:17 x 24
    Omvang:152 pagina’s
    ISBN9789492525345
    Druk:3e
    Auteur(s): Eustache Sollman

    Heb jij ervaring met selectief mutisme?

     

    Heb jij misschien meer tips weten of ervaringen uit de praktijk?

    Laat het hieronder in een reactie weten.

     

    Mondelinge taalvaardigheid, Al pratend wijs

    Mondelinge taalvaardigheid, Al pratend wijs

    Al pratend wijs

    Al pratend wijs

    Het belang van een goede vroege mondelinge taalvaardigheid.

    In deze review bespreek ik het boek van Eveline Bogers. Zij was onderbouwleerkracht  en remedial teacher in het basisonderwijs. Momenteel werkt zij als onderwijsadviseur taal en het jonge kind. Daarnaast heeft ze ook een eigen praktijk voor remedial teaching.
    Ik ga vooral kijken of dit boek een goede toevoegeing kan zijn voor de leerkracht of pedagogische medewerker die werken met het jonge kind.

    Praktische tips voor mondelinge taalvaardigheid

    Achter op de flap is te lezen dat het boek praktische handvatten biedt voor de begeleiding van de mondelinge taalvaardigheid.

    Natuurlijk wordt er uitgebreid stilgestaan bij  het geven van voldoende taalkansen en een rijk taalaanbod. De schrijfster werkt dit uit volgens een schema wat bekend voorkomt vanuit de de aanpak met de VAT-principes.
    Binnen een rijke taalomgeving hoort het geven van veel taalaanbod in allerlei dagelijkse situaties (impliciet en expliciet). Vervolgens wordt er impliciet taal-feedfback gegeven en ontstaan er weer nieuw taalkansen.

    Door het creëren van een rijke taalomgeving werkt de volwassene preventief om latere taalproblemen te voorkomen. 

    Bron: Al Pratend wijs, Eveline Bogers, blz 17.

    Wat maakt het boek waardevol?

     

    Wat het boek waardevol maakt zijn de vele voorbeelden uit de praktijk waarmee de schrijfster de inhoud verduidelijkt.

    Je krijgt tijdens het lezen van het boek een goed beeld hoe je de theorie kunt vertalen naar de praktijk. Vooral dit laatste is een belangrijk onderdeel waar vaak nog over wordt gestruikeld, want hoe voer je dit dan uit bij jou in de groep of in de klas?

    Opbouw van mondelinge taalvaardigheid

    In de eerste twee hoofdstukken wordt uitgebreid stilgestaan bij de verschillende taalfases en mijlpalen van de mondelinge taalvaardigheid en de taalverwerving bij het jonge kind.

    De 5 onderdelen van de taalontwikkeling

    1. Fonologie
    2. Semantiek
    3. Syntaxis
    4. Morfologie
    5. Metalinguistiek
      Pragmatiek wordt als een doorlopende lijn in al deze fasen gezien.

       

    Pragmatische vaardigheden leren kinderen vooral door interactie met andere kinderen en volwassenen.

    Bron: Al pratend wijs, Eveline Bogers , blz. 40

    Achtereenvolgens worden de vijf onderdelen van de taalontwikkeling beschreven met herkenbare praktische voorbeelden waardoor de soms lastige theorie een stuk herkenbaarder wordt voor jou als lezer. 

    Daarnaast wordt steeds het belang van iedere fase onderbouwd, de invloed van meertaligheid wordt besproken en het belang van vroege signalering benadrukt.

    Behalve dat een goede mondelinge taalvaardigheid cruciaal is voor de lees- en schrijfontwikkeling- en dus schoolsucces- heeft deze ook invloed op het welbevinden van kinderen.

     Bron: Al pratend wijs, Eveline Bogers, blz 11.

    Overzicht van de ontwikkeling van de taalonderdelen (Bron: Gillis en Schaerlaekens, 2000) 

    Effectieve interventies en TOS

    In het derde hoofdstuk lees je meer over het voorkomen van mondelinge taalproblemen en het inzetten van interventies met duidelijke effectgrootte.  Met voorbeelden worden onder meer de interventies zoals De Viertakt, Close Reading, Zicht en Recast of VAT principes Bereslim kort besproken. 

    Een taalontwikkelingsstoornis (TOS) en het verschil met een taalachterstand wordt in het vierde hoofdstuk behandeld. Helaas bevat dit hoofstuk maar 11 pagina’s. Desondanks wordt kort stilgestaan bij de signalen van een TOS, het ontstaan en meertalighheiod met een TOS.  Het is fijn om te ontdekken dat we wel even extra aandacht wordt gevraagd voor de sociaal- emotionele impact die een TOS veroorzaakt.

    Bij iemand met een taalontwikkelingsstoornis  wordt taal anders verwerkt in de hersenen, waardoor miscommunicatie kan ontstaan.

    Kinderen met een TOS die hun gevoelens niet onder woorden kunnen brengen laten regelmatig ongewenst of gefrustreerd gedrag zien.

    Bron: Al pratend wijs, Evelien Bogers, blz 101-102 

    Meer over een TOS lezen?

    Over taalontwikkelingsstoornis kun je diverse blogs vinden op deze website.
    I
    n het boek van Heleen Gorter: Vechten voor mijn kind met een TOS lees je vooral veel terug over de impact van een TOS op het kind en het hele gezin.
    Zij heeft haar inspirerende verhaal ook verteld in mijn Podcast TOS en de digitale wereld, Seizoen 1, aflevering 2. 

    Observeren, interventies en ouderbetrokkenheid

    In de laatste 2 hoofdstukken vind je vooral veel handige en praktische informatie over vroegtijdig signaleren, wel of niet doorkleuteren en ouderbetrokkenheid.

    Met praktische voorbeelden van observatie-instrumenten en observatietips kun je als lezer direct de link naar de praktijk maken.

    Vooral het belang van voorlichting vanuit school of opvang, schoolbrede voorlichtingsmomenten en stimuleringsprogramma’s komt hier terug. Daarnaast krijg je een fijne lijst met algemene tips en effectieve interventies met voorbeeldactiviteiten die je direct met ouders kunt delen.
    Natuurlijk blijft het belangrijk om als professional te kijken naar wat er per kind en per thuissituatie passend is bij de mondelinge taalvaardigheid.

     

    Een praktisch handboek voor professionals

    Met dit boek heb je een praktisch handboek tot je beschikking waarmee je gericht kunt gaan observeren en effectief kunt handelen of remediëren. Zowel in een voorschoolse setting als in een kleutergroep in het PO.

    Eigenlijk zou iedereen die met jonge kinderen werkt dit boek gelezen moeten hebben. Mondelinge taalvaardigheid is de basis voor het verdere leren en het schoolsucces. Het is niet altijd iets wat vanzelf op gang komt en mag daarom meer doelgerichte en expliciete aandacht krijgen in de praktijk.

    Meer lezen over mondelinge taalvaardigheid en leerlijnen?Bekijk dan mijn artikel hier op de website over woordenschat en leerlijnen.

     

    AL PRATEND WIJS
    ISBN 9789492525987
    Omvang: 160 pagina’s
    Auteur(s): Eveline Bogers
    Doelgroep: ko, po
    Uitgeverij PICA
    € 24,95

    Hoe ga jij om met mondelinge taal?

    Volg jij een bepaalde methode, gebruik je vaste interventies of heb je andere aanvullingen? Laat ze hier in een reaktie even achter. Samen kunnen we elkaar inspireren.

    Samen komen we verder…

    Heb jij ook een mooie tip of een idee voor een blog? Of heb je een vraag naar aanleiding van een blog? Laat het mij weten in een reactie. 

    Taal met de Greenscreenbox

    Taal met de Greenscreenbox


    Een Greenscreenbox voor de taalontwikkeling

    In dit blog vertel ik hoe je een Greenscreenbox kunt inzetten als ondersteuning van de taalontwikkeling. Hoe kun je een Greenscreenbox inzetten voor jouw  onderwijs en bijvoorbeeld met een prentenboek combineren?
    En hoe zet je hierbij in op de taalontwikkeling?

    In een eerder blog schreef ik al over het gebruik van een greenscreen in de klas en over de combinatie met het boek Woeste Willem en de Greenscreenbox.

     

    Dit is de GreenScreenbox van Petra Mestrom.

    Zij heeft deze Greenscreenbox zo ontworpen dat kinderen er snel mee aan de slag kunnen. De iPad kun je er goed stevig in wegzetten. De attributen laat je met groen papier  bewegen zodat de achtergrond  niet wordt verstoord door de handen van de kinderen. Doordat de box op een tafeltje past, is hij bruikbaar voor jong en oud. En kun je op de iPad meteen het resultaat zien tijdens het filmen.

    De Greenscreenbox  van Petra Mestrom is handig in het gebruik en werkt voor kinderen ontzettend fijn. Doordat de iPad stevig in de box wordt geklemd hebben de kinderen hun handen vrij voor het verhaal.

    De Greenscreenbox heeft inmiddels al een upgrade gekregen. De tablethouder is nu universeel geworden, waardoor meerdere formaten tablets kunnen worden vastgezet en hij is nog een stuk robuuster geworden! Ook is de website van Petra volop in beweging. Er worden steeds weer nieuwe toevoegingen geplaatst. Lees hieronder over de laatste aanvullingen.

    Nieuw zijn de Toolblox 

    De Toolblox geven nóg meer gebruikersgemak tijdens het maken van je eigen greenscreen foto’s en video’s.
    De blokken en stroken zijn ontworpen in precies dezelfde kleur als de Greenscreenbox en daardoor onzichtbaar in je foto’s en video’s.

    De set bestaat uit diverse formaten blokken die je kunt gebruiken om voorwerpen achter te verstoppen, ergens onderdoor of overheen te laten lopen of hoger in je video in beeld te plaatsen.
    Met behulp van de lange stroken kun je voorwerpen laten bewegen zonder dat je handen in beeld komen.

    Wat heb je nodig voor het werken met Greenscreenbox?

    • Een boek of verhaal naar keuze
    • Foto’s van platen uit het boek voor de achtergrond in de app of zelf gekozen foto’s.
    • Een iPad met de app Do Ink Greenscreen
    • Plaatjes van de hoofdpersonen die je plakt op een wcrolletje met groene bekleding
    • Allerlei rekwisieten zoals poppetjes, blokjes, dieren, enz. 

    De Greenscreenbox in de praktijk

    Zelf heb ik de Greenscreenbox ook uitgeprobeerd en ik ben erg enthousiast. Het is een geweldig product, stevig en zeer makkelijk bruikbaar in iedere klas.
    Het mooie is dat de kinderen meteen hun resultaat zien in de Do Ink app.
    Ze zien wat er aangepast moet worden in het verhaal voor het beste resultaat door mee te kijken op de iPad terwijl ze het verhaal maken.
    Hierdoor komt er tijdens de activiteit ook enorm veel communicatie op gang zoals samen overleggen, discussieren, beurtgedrag, probleemoplossend denken en handelen met daarbij natuurlijk heel veel taal.

    Materialen die je altijd bij de hand moet houden

    Zorg voor voldoende extra materiaal zoals Lego- of Playmobil-poppetjes, autootjes, blokken, boompjes, huisjes, speeldieren, enzovoort.
    Kosteloos materiaal zoals wc-rolletjes, doosjes, steentjes of boomschijfjes  zijn natuurlijk ook altijd handig.
    Tot slot zorg je voor groen papier om te gebruiken bij het bewegen van figuurtjes, zodat de hand van het kind niet in beeld komt. 

    Bekijk hiervoor ook de filmpjes of de handige lesbrieven op de site van Petra Mestrom van de Greenscreenbox

    De Greenscreenbox per taaldomein bekeken

    Met een Greenscreenbox kun je werken aan verschillende taaldomeinen: Taalinhoud, taalvorm, taalgebruik.
    Onder dit laatste domein valt ook de wellicht bekende communicatieve redzaamheid. Het talig kunnen functioneren in de maatschappij.

    Voor leerlingen met een TOS of andere taalproblemen werkt de Greenscreenbox erg fijn. Ze kunnen iemand anders zijn of spelen. Het poppetje of figuurtje in de box neemt het over. Dit geeft vaak een veilig gevoel.
    Verder kunnen ze meteen zien hoe het filmpje eruit ziet. Dit geeft visuele ondersteuning bij hun verhaalopbouw en biedt de rode draad die ze vaak nodig hebben tijdens het spelen. 

    Hieronder lees bij een paar taaldomeinen verschillende tips om de Greenscreenbox in te zetten in de klas of tijdens een begeleidingsmoment.
    Deze lijst met tips is niet volledig en je zult ziet dat het werken met de Greenscreenbox veel taaldomeinen tegelijk uitlokt. Hopelijk inspireert dit jou als gebruiker om  creatief aan de slag te gaan met de Greenscreenbox. 

    Taalinhoud: Woordenschat en de Greenscreenbox

    Een veel voorkomende onderwijsbehoefte die vaak ook erg duidelijk op de voorgrond staat bij leerlingen is ondersteunen en vergroten van de woordenschat.
    Bij NT2 leerlingen en bij leerlingen met een TOS wordt vaak veel aandacht besteed aan woordenschatuitbreiding. Dat gebeurt echter lang niet altijd op een uitdagende manier.
    Veel groepen oefenen de woorden gerelateerd aan een thema en er wordt een plek gegeven aan die woorden op een thematafel of een woordenmuur. Vervolgens  worden er consolideerspelletjes gedaan in een kring of klein groepje.
    Echter krijg je op die manier niet altijd de actieve woordenschat in beeld.

    Met de Greenscreenbox kun je de leerlingen echt actief aan de slag zetten met de woorden uit het thema.
    Gebruik de woordkaartjes of de materialen van de thematafel en laat de kinderen hiermee een verhaal bedenken.
    Of laat ze een filmpje opnemen waarin ze per woord de betekenis uitbeelden met de extra materialen.
    Bijvoorbeeld bij een voorwerp als een kastanje (Van de herfsttafel) laat je door de leerling met een legofiguurtje een kort verhaaltje bedenken over waar die kastanje vandaan is gekomen.
    Laat hier de fantasie van de kinderen de vrije loop, er komen vaak verrassend leuke dingen uit.
    De kinderen zijn hierdoor actief bezig om betekenis aan de woorden van het thema te verlenen in een betekenisvolle context. De diepere woordkennis wordt hiermee vergroot.

     

    Tips voor woordenschat:

    • Maak met de leerling eerst een storyboard voor het verhaal en benoem welke woorden je wilt horen en zien in het verhaal. Schrijf de woorden erbij.
    • Maak kaartjes van de woorden die je in het verhaal terug wilt horen (met afbeeldingen) en leg die bijvoorbeeld in de volgorde van het verhaal als een spiekbriefje klaar naast de werkplek.
    • Wanneer er niet voldoende taal komt uit jouw leerlingen, ga dan meespelen of koppel een sterker taalmaatje aan de leerling met minder taalvaardigheden.
      Ook het luisteren naar de ander, het modelen door die ander van de nieuwe taal is inspirerend en leerzaam voor een kind met een TOS of een taalachterstand. 

    • Je kunt dit ook modelen door in een kleine kring een verhaal samen te bedenken en dit met ondersteunend tekenen eerst op een soort spiekblad te noteren.
      Dit spiekblad gebruiken de leerlingen dan later weer, wanneer ze het verhaal met de Greenscreenbox gaan opnemen.

    • Uitdagen tot  gebruik van nieuwe woorden doe je door materialen toe te voegen na goed te observeren of de leerlingen initiatief neemt tot het gebruik van de woorden. Model hierbij ook weer wanneer dit niet vanzelf gebeurt.

      Belangrijk om in de gaten te houden:
      Heeft ieder kind voldoende spreektijd tijdens het filmen?
      Krijgt een taalzwakke leerling voldoende taalverwerkingstijd?
      Het filmen kan altijd gepauzeerd worden tussendoor, om even te bedenken hoe het verhaal nu verder moet.

    Communicatieve redzaamheid met de Greenscreenbox

    Bij de communicatieve redzaamheid hoort onder andere de vertelvaardigheid van een leerling. Kan de leerling logisch vertellen en kan hij rekening houden met de luisteraar. Maar ook beurtgedrag, samenwerken en overleggen is communicatieve redzaamheid.
    In de Greenscreenbox kun je dit onderdeel prima op een speelse manier oefenen.

    Tips voor communicatieve redzaamheid

    • Zorg eerst weer voor een goed en uitdagend idee voor een verhaal en maak weer een storyboard of schrijf een verhaal uit.
    • Bij een verhaal is rolverdeling en timing belangrijk. oefen het verhaal dus goed voordat je het opneemt met de Greenscreenbox.
    • Maak met de leerling vooraf een audio-opname van het verhaal. Bedenk samen welke materialen je nodig hebt. Wanneer je vervolgens het verhaal in de Greenscreenbox laat uitspelen kun je de audio-opname gebruiken als ondersteuning.
    • Ga ook eens, nadat je een verhaal hebt opgenomen, bij een volgend begeleidingsmoment goed samen bespreken of de verhaalvolgorde klopt en logisch is.
    • Gebruik vaste picto’s voor de verhaalopbouw zoals de praatdomino als steun tijdens het opnemen van het verhaal.
    • Bepaal vooraf wie welke rol speelt, zodat de zwakke leerling weet waar die zich op kan richten.
    • Koppel een taalmaatje aan een taalzwak kind, maar let op dat die hem niet overvleugelt.
    • Observeer regelmatig en speel ook mee om taal en beurtgedrag te modelen.
    • Geef ankerpunten voor de leerling door een verhaal bijvoorbeeld in te delen in scenes, gebruik zo mogelijk de picto’s van de praatdomino (wie,wat,waar,hoe,waarom,wanneer) om de scenes van het verhaal af te bakenen.

    Taalgebruik en de Greenscreenbox?

    Met de Greenscreenbox wordt er continu gecommuniceerd tussen de spelers. Er wordt niet alleen een verhaal verteld, maar ook overlegd over materiaal, samengewerkt en er wordt probleemoplossend nagedacht. Om dit alles te verwoorden wordt een groot beroep gedaan op de taalproductie.
    Ook het vertellen in goed opgebouwde en samengestelde zinnen wordt geoefend in de Greenscreenbox.

     

    Tips voor taalgebruik

    • Geef tijd voor de taalproductie, zet er geen druk op.
    • Deel het verhaal op in losse scenes. Zo kun je het filmen van het verhaal na iedere scene even pauzeren .
    • Geef tijd voor de taalverwerking, dit geeft rust bij woordvindingsproblemen.
    • Spreek samen eerst door wat de volgende scene zal zijn.
    • Teken de scenes eerst even uit, geef ze een storyboard. Deze zijn te vinden op mijn Pinterestpagina over verhaalopbouw.
    • Pas de VAT prinicipes toe terwijl je meespeelt.
    • Wanneer je als leerkracht of begeleider meespeelt kun je goed taalgebruik en goede zinsbouw modelen.

     

    Bekijk hier in het demonstratiefilmpje van Petra Mestrom hoe Woeste Willem en Frank tot leven komen.

    Werken met de Greenscreenbox  in de klas

    Werken met de Greenscreenbox vraagt in de klas wat voorbereiding. je moet deze werkvorm goed introduceren bij de kinderen.

    In een kleutergroep zou je deze activiteit gedurende een week een aantal keer kunnen inroosteren in een kleine kring. 
    Afhankelijk van de leeftijd moet je dit in het begin waarschijnlijk ook begeleiden.
    Plan dit bewust in, tijdens een circuit bijvoorbeeld.
    Maak een rooster, zodat iedereen die week ook echt aan de beurt kan komen bij de Greenscreenbox.

    Werken met de app Greenscreen van Do Ink wordt heel handig uitgelegd op de website van Petra Mestrom in een handig filmpje. 

    Kinderen pikken het heel snel op, waardoor je de Greenscreenbox gedurende het jaar vaker zult gaan inzetten.
    Ik vind de Greenscreenbox een absolute aanrader om standaard op je school of je praktijk in huis te hebben.


    Lees voor meer ideeën mijn artikel Greenscreen in de klas en bekijk meteen ook de 10 tips voor het gebruik in de klas.

    Ter inspiratie vind je op de pagina Van Monop diverse projecten, altijd inclusief prachtige downloads en een korte omschrijving.
    Een aantal projecten is zelfs compleet uitgewerkt met handleiding, lesdoelen en uitleg van greenscreen-trucs en tips.

    Neem snel een kijkje voor de laatste aanvullingen.

    Ga jij ook mee aan de slag met de Greenscreenbox?

    Laat het hieronder in een reactie weten!

    Wist je trouwens dat je tijdelijk extra korting krijgt op de Greenscreenbox?

    Ga naar de website en bekijk het actuele aanbod.

     

    Wil jij creatief aan de slag met taal en digitale tools?

    Bekijk dan al mijntrainingen in de Digitaalspeciaal Online Academy!

    Volg vanuit je eigen huiskamer op jouw eigen tempo en tijdstip mijn online trainingen en masterclasses.

    Via deze mailinglijst ontvang je meteen een kortingscode waarmee je kortingen kunt krijgen tot 50%!
    Ook ontvang je als eerste het laatste nieuws over de Digitaalspeciaal Online Academy.

    Bedankt! Je bent succesvol ingeschreven. Ik beloof je dat ik je niet ga spammen, wil je echter toch uitschrijven dan kan dat natuurlijk altijd onderaan elke mail. Bij Gmail en Hotmail komen mijn mails vaak in SPAM terecht. Wil geen enkele mail missen? Voeg mijn mailadres dan toe aan jouw lijst met vertrouwde contacten of bij Gmail aan de mailbox Primair. Groet, Marita

    Pin It on Pinterest