Een stappenplan voor Close Reading en TOS

Hoi, mijn naam is Monique en in dit gastblog neem ik je mee in mijn werk als leerlingbegeleider van leerlingen met een TOS.
Vanuit mijn werk als leerlingbegeleider bij Auris ambulante dienstverlening werk ik vaak met leerlingen aan het verbeteren van begrijpend leesvaardigheden. Een veelgebruikte methode hiervoor is Close Reading.

Ik ben begonnen om het boek Close Reading van Diane Lapp e.a. te gaan lezen.
Ook heb ik een inspiratiemiddag gevolgd over Close reading. Ik werd enthousiast en wilde graag mensen meekrijgen in mijn enthousiasme om dit juist met onze doelgroep op te pakken.
Een veelgehoorde reactie was toen: “Leuk hoor maar toch niet te doen tijdens een ondersteuning met kinderen met een TOS?”
Mijn reactie: “ Wat als ik een stappenplan in Jip en Janneke taal ga maken speciaal voor onze doelgroep kinderen?”

Close reading

Close Reading is een manier van begrijpend lezen waarin je uitgaat van de tekst.
Het doel van close reading is een tekst te doorgronden. Een standaard Close Reading les heeft 3 sessies rondom dezelfde tekst. Deze sessies verdeel je vaak over drie verschillende begeleidingsmomenten met de leerling.
Meer over de inhoud en werkwijze van Close Reading kun je terugluisteren in de podcast “TOS en de digitale wereld: Close reading en TOS met Marcel van As en in het blog Close Reading en TOS hier op de website.

Per leeftijdsgroep een stappenplan

 Tijdens mijn begeleidingsmomenten met TOSleerlingen werk ik vaak aan begrijpend lezen en woordenschat.
Voor iedere bouw  heb ik in het kort mijn stappenplan voor Close Reading hier voor jou op een rijtje gezet.
Elke keer zijn de lessen verdeeld in drie sessies. Lees hieronder mijn stappenplan per sessie.

Mijn stappenplan voor de onderbouw

Close reading onderbouw met een tekst of prentenboek

Bepaal van te voren het doel.
Bijvoorbeeld verhaalopbouw: begin-midden-einde, woordenschat, emotietaal.

Sessie 1:

• Kijk samen naar de kaft.
• Voorspel samen waar het over zou kunnen gaan.
• Lees stukjes voor en model bij lastige woorden. (visualiseer).
• Gebruik de pictogrammen van de praatdomino: wie doen er mee,  wat gebeurt er,  waar speelt het zich af?

Sessie 2:

Met het pictogram “hoe” kun je samen bekijken:

• Hoe iets wordt gezegd.
• Hoe iemand zich voelt.
• Hoe iemand denkt.
• Hoe het afloopt.

Sessie 3

• Wat betekent de tekst.
• Zorg voor afbeeldingen of tekeningen.
• Pak de picto’s van praatdomino (wie-wat-waar-hoe-waarom) er bij.
• Maak samen een mindmap.
• Laat het kind met hulp van de mindmap het verhaal navertellen.
• Het is fijn om de structuur: begin-midden-einde te gebruiken.
• Hierbij is leuk om te visualiseren, bijvoorbeeld met de digitale tool Widget Writer of Book Creator.

Mijn stappenplan voor de midden- en bovenbouw

Close reading midden/bovenbouw met een tekst, recept, boek of verhaal

Zorg dat je eerst het doel bepaald. Bijvoorbeeld: hoofd en bijzaken.
Ga daarna aan de slag met de drie sessies.

Sessie 1:

• Visualiseer met de begrijpend lezen kaarten: Voorspellen- verbeelden-voorkennis.    
• Lees de tekst
• Stel vragen met hulp van de praatdomino

Voorbeelden:

• Waarom heeft dit verhaal of dit tekstgedeelte deze titel?
• Wat is de belangrijkste boodschap?
• Vertel eens in eigen woorden wat er staat bij het begin-midden-eind van de tekst?

Sessie 2:

• Wat is de diepere betekenis van een tekst?
• Hoe wordt het in de tekst gezegd?
• Voor TOSleerlingen moeilijke woorden visualiseren waar dat kan.
• Plaatjes erbij zoeken, tekenen of als je de les in 2 ondersteuningen verdeelt, er zelf plaatjes bij zoeken en uitprinten.

Sessie 3:

• Praatdomino wie-wat-waar-hoe-wanneer-welke-waarom-hoeveel?
• Kun je dit ook uitleggen?
• Als je een klasgenoot kan meenemen bij de ondersteuning dan samen laten overleggen.
• Laat de kinderen vragen bedenken.
• Tot slot laten samenvatten van de tekst met een mindmap of navertellen met hulp.

Tot slot

Veel informatie heb ik gehaald uit het boek Close Reading: werken aan dieper tekstbegrip  (uitgeverij Pica).  Ook de praktijkboeken Close reading  voor onder/midden/bovenbouw hebben mij veel inspiratie gebracht.
Het gebruik van de praatdomino brengt structuur in een verhaal en is volgens mij onmisbaar in het cluster 2 onderwijs.
Mijn ervaring om op deze manier te werken met een prentenboek of met de teksten van Nieuwsbegrip is heel positief.
Kinderen kunnen het verhaal met behulp van een mindmap  op een gestructureerde manier terug vertellen.
Tijdens mijn ondersteuningsmomenten van TOSleerlingen merk ik ook dat de kinderen enthousiast zijn en met plezier hier aan werken.
De mindmap komt in de klas of gaat mee naar huis zodat ze het ook daar kunnen laten zien en vertellen.

Ik ben benieuwd wat jullie ervaringen zullen zijn!