Autisme, wat doe ik ermee in mijn klas?

Autisme, wat doe ik ermee in mijn klas?

door | apr 4, 2016 | Algemeen, Zorg in het PO

De week voor Autisme

Deze week is het de week voor Autisme, ook vaak  ASS (Autisme Spectrum Stoornis) genoemd. Heel Nederland en alle Social Media platformen geven meer  bekendheid aan Autisme.
Maar nu hoor ik je denken,  dit is toch al bekend bij de meeste mensen?
Waarom is zo’n week dan nog steeds erg belangrijk om te doen?

Autisme is een bekende diagnose maar wat voor impact heeft dit eigenlijk voor de persoon zelf, voor de directe omgeving thuis en voor de omgeving binnen het onderwijs?  Hieronder een aantal vragen op een rijtje, vanuit het perspectief van een leerkracht. Ik heb regelmatig een leerling met ASS in mijn groep gehad en ben dus alleen ervaringsdeskundige op school, niet in een thuissituatie.

Wat is autisme?

Op de site van de Nederlandse vereniging van Autisme (NVA)   staat de  volgende duidelijke omschrijving:

Bij mensen met autisme werkt de informatieverwerking in de hersenen op een andere manier. Met autisme word je geboren, en blijft gedurende je hele leven een rol spelen. Het wordt niet veroorzaakt door de opvoeding.

Alles wat mensen met autisme zien, horen, ruiken etc. wordt op een andere manier verwerkt. En dat brengt een andere mix van sterke en zwakke kanten met zich mee. Zo hebben mensen met autisme vaak een goed oog voor detail, zijn ze eerlijk, recht door zee, analytisch en hardwerkend, maar hebben ze moeite met overzicht houden (centrale coherentie) en sociale contacten en hebben ze een opvallend beperkt aantal interesses of activiteiten.

Autisme zie je niet aan de buitenkant, maar het heeft grote invloed op iemands leven. Hoe groot en op welke manier precies verschilt per persoon, en ook per levensfase. 

Dit is een heldere omschrijving maar kun jij jezelf er nu een voorstelling van maken? Dit onderstaande filmpje geeft een beeld van een Sensory Overload , een teveel aan prikkels dus, en hoe dat bij je binnen kan komen.

 

De verschillende vormen van autisme.

Op de site van NVA lees je verder dat er een onderscheid gemaakt wordt tussen een aantal vormen.
Je hebt de verzamelnaam ASS:
“Autisme Spectrum Stoornis (ASS) is de verzamelnaam voor de verschillende vormen van autisme.  De term spectrum wordt gebruikt in de zin van een veelkleurige waaier, waarmee aangegeven wordt dat er een grote diversiteit is in de manier waarop autisme zich uit. In de nieuwe versie van het handboek voor psychiaters (DSM-5) zal ASS de officiële benaming worden voor alle vormen van autisme.”

Op de site worden daarna de verschillende vormen genoemd. Je kunt  daar verder lezen over de kenmerken van:

  • Klassiek Autisme
  • Syndroom van Asperger
  • PDD Nos

Wat voor impact heeft Autisme voor de persoon zelf?

Je begrijpt dat een leerling in jouw klas of groep met Autisme snel overprikkeld kan raken door een grote groep leerlingen en alle geluiden en activiteiten die daarbij horen.  |
Per persoon is het dan echter nog verschillend hoe die reageert.  Net zoals bij leerlingen zonder ASS heb je verschillende reacties op verschillende situaties. Met het verschil dat de reacties van een leerling met ASS vaak erg dwingend of heftig kunnen zijn.
Soms kunnen de reacties zelfs agressief zijn of met een paniekaanval gepaard gaan. Daarnaast heb je ook leerlingen die juist
terugtrekken in hun eigen “bubbel” en stil gaan zitten of repeterende bewegingen maken (fladderen/schommelen) en/of geluidjes maken (zoemen, woorden herhalen/enz). Het is dus nooit vanuit een dossier te zeggen wat je met deze leerling in de klas kunt doen. Vooral observeren en open staan voor elkaar geeft vaak een goede eerste verbinding om verder te bouwen aan een manier van samenwerking met jou als juf of met de leerlingen als groep. Kijk maar naar de serveerster in het bovenstaande  filmpje. Je ziet daar meteen dat begrip beter werkt dan wat dan ook.

De prevalentie cijfers

We weten uit cijfers dat ruim 1-2 % van de mensen in Nederland Autisme heeft. Met de invoering van Passend Onderwijs komen er nu veel meer leerlingen met Autisme op een reguliere basisschool terecht. Zeker de groep met de PDD-NOS diagnose vallen vaak een beetje tussen wal en schip. Dat betekent op een school van 300 leerlingen ongeveer 6 ASS diagnoses? Ik denk zelf dat dit er meer zullen zijn in de praktijk.

Binnen het Cluster 2 onderwijs (onderwijs voor taalontwikkelingsstoornissen) zitten ook veel kinderen met ASS. 

De taalontwikkelingsproblematiek moet voorliggend zijn op de ASS problematiek.
ASS leerlingen hebben uiteraard een probleem in de communicatie en de taalverwerking maar dit hoeft niet altijd een taalontwikkelingsstoornis te zijn.

Een leerling met een TOS en een leerling met een ASS hebben veel overeenkomsten, maar verschillen ook fundamenteel. 
Leerlingen met een ASS hebben, net zoals TOSleerlingen, problemen met innerlijke taal en verwoorden van emoties, gevoelens en gedachten.
Bij TOS leerlingen komt dit echter meestal voort uit een woordenschattekort, woordvindingsproblemen en taalbegrip- en/of taalproductieproblemen.
Bij leerlingen met ASS komt dit voort uit een gebrek aan centrale coherentie (het zien van verbanden) en het slecht kunnen interpreteren van anderen en hun taal (Theory of Mind).

In de praktijk van je klas.

Veel leerlingen vinden dus hun weg naar de reguliere basisscholen. Niet alleen het gedrag van leerlingen met ASS kan daar een obstakel vormen maar ook de manier van informatie verwerken.  Bekijk het filmpje van schoolTV op mijn Yurls maar eens.

Een leerling met ASS in je groep is altijd maatwerk. Iedere keer heb ik zelf ook weer eerst geobserveerd, contact gemaakt via interesse of spel en van daaruit een band opgebouwd. In een groep is het belangrijk dat het open en duidelijk wordt besproken dat deze leerling soms wat anders kan reageren maar dat dit geen probleem hoeft te zijn zolang we allemaal een beetje rekening houden met elkaar. Natuurlijk zijn er ook leerlingen die lastig te handhaven zijn in een groep maar ga dan eens goed na bij jezelf wat het probleem zou kunnen zijn.

Mogelijke problemen in de klas:

  • De groep is te groot.
  • De groep is te druk.
  • Er is veel omgevingsruis in de groep.
  • De opdracht is te moeilijk.
  • De opdracht onduidelijk.
  • De situatie te onverwacht.

Mogelijke oplossingen in de klas:

  • Probeer bij groepswerk of bij een grote groep een kleiner groepje te maken met de leerling met ASS daarin. Liefst een groepje met leerlingen die zelfstandig en rustig kunnen werken.
  • Zet een leerling met ASS niet naast leerlingen die druk en of chaotisch zijn. Het continu vallen van bijvoorbeeld een potlood, het maken van veel geluid of het stellen van veel vragen kan voor een ASS leerling erg storend zijn.
  • Maak een werkplek. Het is wenselijk om een werkplek te creëren  die de leerling naar eigen inzicht op kan zoeken zonder dat dit een gevoel geeft van straf. Benoem het als een fijne werkplek en houd deze ook echt speciaal voor die leerling. Bij meerdere kinderen met ASS zou je ervoor kunnen kiezen om een werkplek te maken voor dit hele groepje. Dit ligt enorm aan de leerlingen zelf, of dit een succes zal worden. Laat dit echter geen vaste plaats zijn, de leerling moet de keuze kunnen maken tussen samen of alleen. Zo voorkom je uitsluiting in de groep.
  • Ga per opdracht na of groepswerk een noodzaak is, zelfstandig werken op een rustige eigen werkplek is vaak voor fijner voor de leerling maar ook voor de groep en dus ook voor jou als leerkracht.
  • Vraag of de leerlingen de opdracht aan jou na kunnen vertellen of uit kunnen leggen. Door het controleren van het begrip, voorkom je in je hele groep een vragenvuur en onrust.
  • Maak met picto’s duidelijk wat er tijdens het werken van de leerling verwacht wordt. Bekend bij velen zijn hiervoor de beertjes van Meichenbaum.
  • Gebruik rustige picto’s in je groep voor de dagindeling en de klassenroutines. natuurlijk zijn al die gezellige picto’s met leuke stripfiguren of andere prenten heel leuk om te zien maar ze kunnen een leerling met ASS enorm afleiden van de kern. De Picto;s van Sclera zijjn een goed voorbeeld van een rustige en duidelijke vormgeving.
  • Wil je nog meer lezen over ASS en tips over literatuur, kijk dan verder op mijn yurlspagina over Zorg>Autisme, ASS en PDDNOS. Hier vind je nog een aantal filmpjes en veel links en tips.

 

Heb jij nog meer tips?

Laat ze hieronder achter in een reactie

Saartje: een prentenboek voor kinderen met taal- en prikkelverwerkingsproblemen

Saartje: een prentenboek voor kinderen met taal- en prikkelverwerkingsproblemen

door | feb 9, 2016 | Algemeen, lestips en ideeën, Reviews boeken, taal en tos

Bij deze een blogpost over een ouder van een leerling op een Auris school die mij laatst benaderde via mijn Facebookpagina. Hieronder haar verhaal.

Mijn naam is Esther Vliegenthart, Ik ben de trotse moeder van drie kinderen: twee lieve dochters (10 en 12 jaar) en een prachtige zoon (7 jaar).
Mijn zoon van 7 heeft autisme en met hem hebben wij een hele weg afgelegd en bewandelen wij nog altijd een bijzondere weg.
In de jonge jaren van mijn zoon ontdekte ik dat er weinig voorleesboeken waren die op kinderen met autisme zijn afgestemd. Ja, er zijn wel boeken óver autisme, maar geen rustgevende voorleesboeken die je een kind met autisme kunt voorlezen. Boeken die aansloten bij zijn belevingswereld, maar die ook rekening hielden met zijn prikkelverwerking en taalverwerking (hij had ook TOS), waren er niet.
Als ik kijk naar het aspect lezen/voorgelezen worden dan zagen wij dat hij soms wel voorgelezen wilde worden, maar dat de felgekleurde plaatjes of de figuurtjes in de boeken die overal weer oogcontact maakten met de lezer, hem te veel werden. Ook konden sommige verhaaltjes hem van streek maken en hem meer chaos in zijn hoofd geven dan hij al had. Dat hadden we toen niet direct door, maar nu hij 7 is en we heel veel met en over hem leren, weten we dat de meeste boekjes voor kleuters voor hem niet geschikt waren.
Ik, als boeken- en taalliefhebber, vond dat heel jammer. Ik zou graag zien dat alle kinderen kunnen genieten van verhalen en plaatjes. Dat hoort niet alleen leuk te zijn voor kinderen, maar ook voor hun ouders.
Met deze ervaringskennis op zak heb ik een voorleesboekje gemaakt dat rekening houdt met de taal- en prikkelverwerking van kinderen die zich anders ontwikkelen: “Saartje”. De zinnen zijn op rijm, er worden geen “denkstappen” overgeslagen en de kleuren zijn zacht. Ook maakt Saartje geen oogcontact met haar lezers. Ik hoop dat met dit boekje ook deze mooie kinderen plezier mogen ervaren in voorgelezen worden. Misschien herkennen ze wel dingen van zichzelf in Saartje. Dat zou fijn zijn, want daarmee kunnen we het gevoel van veiligheid bij deze kinderen misschien wel vergroten! In de nabije toekomst komen er meer boeken van Saartje, zo is er een boekje waarin Saartje speelt met auto’s, typisch voor kinderen met autisme: lange files door de kamer, sorteren, tellen etc.  Ook is er een boekje geschreven over Saartje op de zorgboerderij: een mooie voorbereiding voor jonge kinderen die daar naartoe zullen gaan. Deze laatste boekjes verschijnen binnenkort.
Saartje is uitgegeven door uitgeverij Graviant educatieve uitgaven:
Saartje heeft ook een eigen facebookpagina.

In de afgelopen weken is Saartje ook al langs geweest in verschillende media: zo was het boekje te zien in een uitzending van “Lifestyle Experience” van 10 januari op RTL4.

Ik zou het fijn vinden wanneer zo veel mogelijk ouders van jonge kinderen geïnformeerd worden over het bestaan van dit boekje. Immers: 3 procent van alle kinderen heeft een (aan) autisme (verwante) stoornis en 1 op de 20 kinderen heeft TOS (taalontwikkelingsstoornis).
Zou u wellicht aan dacht willen besteden aan het boekje? Met het oog op de wet passend onderwijs, is het boekje zeker leuk voor alle kleutergroepen.

Bij deze besteed ik daarom graag aandacht aan dit mooie en waardevolle initiatief.
De zoon van Esther ging jaren geleden naar de Auris Ammanschool in Dordrecht. In zijn jonge jaren bleek namelijk dat hij autisme had in combinatie met TOS. Zijn moeder: ‘Hij ziet de wereld anders dan ik. Hij ervaart geluid, beeld en tast heel anders dan ik dat doe. Hij wilde vroeger wel voorgelezen worden, maar keek liever niet naar de felgekleurde plaatjes. Ook de figuurtjes in de boeken die steeds weer oogcontact maken met de lezer vond hij vermoeiend. Sommige verhaaltjes maakten hem van streek en gaven hem meer chaos in zijn hoofd dan hij al had.’
Deze ervaring bracht Esther op het idee van het boek Saartje.  Ze bracht het voorleesboekje uit dat rekening houdt met de taal- en prikkelverwerking van kinderen met autisme.  Ze hoopt dat kinderen zichzelf zullen herkennen in Saartje, of dat het voorlezen een stuk fijner wordt.

Het boekje is te koop via bol.com en via de link hieronder te  bestellen.

[bol_product_links block_id=”bol_56b74ef0c946c_selected-products” products=”9200000052024125″ name=”Saartje” sub_id=”” link_color=”1B959E” subtitle_color=”000000″ pricetype_color=”000000″ price_color=”CC3300″ deliverytime_color=”211499″ background_color=”FFFFFF” border_color=”D2D2D2″ width=”250″ cols=”1″ show_bol_logo=”undefined” show_price=”1″ show_rating=”1″ show_deliverytime=”1″ link_target=”1″ image_size=”1″ admin_preview=”1″]

 

 

Autisme en de feestdagen

Autisme en de feestdagen

door | nov 6, 2015 | Kerst, Sinterklaas, thematisch onderwijs, TOS Thuis, Zorg in het PO

Via Facebook kwam ik deze week het zeer duidelijke en volledige artikel tegen over autisme en de feest dagen. Het is ieder wel bekend dat kinderen met Autisme of andere prikkelverwerkingsproblemen moeite kunnen hebben met de laatste maanden van het jaar. De spanning, het onverwachte, de drukte van deze maanden is vaak gewoon teveel. Maar je kunt er niet omheen. Overal in de winkels, op televisie en op scholen komen de kinderen in aanraking met prikkels rondom het sinterklaasfeest.

Hoe ga je daar dus het beste mee om? In het artikel van Jonneke Koekhoven  staan een aantal zeer duidelijke tips en handige do’s en don’ts op een rijtje gezet.

Tips uit het artikel voor het sinterklaasfeest

  1. Koop de cadeautjes samen met het kind en pak ze samen in. Als er meerdere kinderen zijn, geef ieder kind zijn eigen kleur inpakpapier zodat ze tijdens het openmaken weten welke en hoeveel cadeautjes nog voor hen zijn.
  2. Besteed niet alleen aandacht aan de aankomst van Sinterklaas, maar ook aan het vertrek. Voor veel kinderen met autisme is 6 december een moeilijke dag omdat ze niet hebben ‘gezien’ dat Sinterklaas weer weg is.
  3. Is schoen zetten lastig? Zet de schoenen eens buiten of in de garage/schuur, zodat de angst van Sinterklaas en Zwarte Piet in huis verdwijnt.
  4. Bouw thuis zoveel mogelijk rust in tijdens de Sinterklaas periode. Op school, in de winkel, op het gemeentehuis, op straat… overal… kom je Sinterklaas tegen en alles wat daarmee te maken heeft. Zorg dat het kind thuis in rust alles kan verwerken.
  5. Denk erover na of je misschien het Sinterklaas geheim vertelt. Voor sommige kinderen geeft dit heel veel rust.
  6. Plan in deze periode geen andere spannende dingen zoals een tandarts bezoek, dagje pretpark etc.

Tips uit het artikel voor het kerstfeest

  1. Als je een kerstdiner wil doen, denk goed na over het menu. Gourmetten is leuk omdat iedereen vooral op zichzelf let en zelf zijn/haar eten kan kiezen. Ook een kindermenu en een volwassenen menu is een idee.
  2. De kerstdagen zijn 3 lange dagen, zorg dat er genoeg rust wordt ingebouwd. Doe je ’s avonds een Kerstdiner? Zorg dan ’s middags voor een rustig programma.
  3. Versier het huis (als je dat doet) alleen op de dagen van Kerstmis. Zo is het duidelijk hoelang het duurt.

Tips uit het artikel voor het oud en nieuw feest

  1. Zorg dat er oordoppen zijn voor als het kind de harde geluiden te veel vindt.
  2. Denk goed na over de planning van 1 januari, als dat onduidelijk is vergroot dat de spanning op 31 december.
  3. Laat 31 december een rustige dag zijn , veel mensen willen nog van alles regelen en familie bezoeken. Dit kan echter ook voor veel spanning zorgen.
  4. Sommige kids vinden de onverwachte knallen van het vuurwerk heel vervelend. Helaas kan je die niet weghalen… blijf het gevoel en de spanning echter wel erkennen. Ga naast het kind staan en vertel wat je hoort en ziet en wat het is. Relativeer de situatie maar negeer het niet.
  5. Bespreek van te voren wat er precies gebeurt om 24:00. (Champagne, handjes geven, kusjes/knuffels geven, “gelukkig nieuwjaar” wensen). Wat wordt er precies van het kind verwacht op dat moment?

Naast deze tips heeft Jonneke dus ook bij ieder feest rijtjes met “wel of niet”  opgesteld. Heel handig om even kritisch naar jouw praktische uitvoering van het feest te kijken. Dus neem zeker nog even een kijkje op de site van Koekie. (Kinderen op eigen kracht in evenwicht) Je vind er ook artikelen over autisme en workshops rondom begeleiding, opvoeding en diverse trainingen.

 

 

Wil jij creatief aan de slag met taal en digitale tools?

Bekijk dan al mijntrainingen in de Digitaalspeciaal Online Academy!

Volg vanuit je eigen huiskamer op jouw eigen tempo en tijdstip mijn online trainingen en masterclasses.

Via deze mailinglijst ontvang je meteen een kortingscode waarmee je kortingen kunt krijgen tot 50%!
Ook ontvang je als eerste het laatste nieuws over de Digitaalspeciaal Online Academy.

Bedankt! Je bent succesvol ingeschreven. Ik beloof je dat ik je niet ga spammen, wil je echter toch uitschrijven dan kan dat natuurlijk altijd onderaan elke mail. Bij Gmail en Hotmail komen mijn mails vaak in SPAM terecht. Wil geen enkele mail missen? Voeg mijn mailadres dan toe aan jouw lijst met vertrouwde contacten of bij Gmail aan de mailbox Primair. Groet, Marita

Let op: Gmail en Hotmail komen vaak in SPAM terecht. Wil je niets missen, voeg dan mijn emailadres toe aan jouw vertrouwde lijst met contacten.

Pin It on Pinterest