Kleuters ontdekken de hele dag door. Ze zijn buiten en binnen druk bezig met verwondering, ontdekken en vooral veel doen. Je creëert een zo rijk mogelijke leeromgeving en het gebeurt daardoor vaak vanzelf. Maar toch kun je ervoor zorgen dat je net dat stapje verder gaat door een echte onderzoeksvraag in je groep te brengen waarmee je samen met de leerlingen op onderzoek uitgaat. Je gaat je samen dingen afvragen, je gaat samen op onderzoek en ontdekt en leert ondertussen van alles.
Super leuk maar hoe doe je dat dan precies? Ik heb deze keer weer een SOLE (Self Organized Learning Experiment) in de klas uitgewerkt.
Nu rondom de onderzoeksvraag; Hoe groeit een kikker?
De inleiding met de onderzoeksvraag.
De vraag kwam eigenlijk vanuit de groep zelf. We hadden die week het prentenboek
Dottie’s kuikens gelezen en naar aanleiding van het verhaal een visualisatie gemaakt over dieren die uit een ei komen. Een paar kinderen wisten te vertellen dat kikkers ook uit een ei kwamen. Dit gaf bij het grootste deel van de groep echter zoveel vragen dat we op dat moment besloten om hier verder onderzoek naar te doen.
Onze onderzoeksvraag was geboren: “hoe groeit een kikker?”
De meeste kinderen waren het er wel over eens dat we een filmpje moesten zoeken op het internet over kikkers in de klas. Dat hadden we al snel gevonden via onze Yurlspagina en van 
daaruit kwam de conclusie. We moesten er op uit om zelf kikkervisjes in de klas te halen en te kunnen zien hoe ze groeien, van dichtbij.
Het onderzoek.
Zo gezegd, zo gedaan. Op naar de sloot dus.
Het gesprek wat voorafgaand gevoerd werd was eigenlijk een leermoment op zich. Want hoe kregen we nu water met kikkerdril te pakken zonder zelf in de sloot te vallen? Uiteindelijk kwamen we samen tot het plan om een emmer met een touw eraan te gebruiken. Na een paar keer droog oefenen, hoe je zo’n emmer dan wel moet gooien, was het op naar de sloot.
We hadden al snel beet en eenmaal terug in de klas hebben we een brainstorm gemaakt over wat we wilden weten?
Daar kwam het eerste schema uit naar voren,. Wat eten de kikkervisjes? We hebben stemmen geteld per voersoort en verteld dat we dit dus elke dag goed gaan volgen via de onderzoekstafel.
Tijdens een volgend kringmoment voegde ik mijn SOLE schema toe en herhaalde onze leerdoelen voor dit onderzoek. Wat eten de kikkervisjes maar ook hoe groeien de kikkers?
Inmiddels hadden een aantal kinderen de groeipuzzel op de onderzoekstafel ontdekt. Samen, met wat hulp van elkaar, leuke spontane gesprekjes en een informatieboek over kikkers te bekijken tijdens de vrije leermomenten, kwamen we in de kring samen tot de conclusie dat uit de kikkerdril een visje kwam wat langzaam in een kikker verandert. 
Vanaf dat moment heb ik het schema van de groei van een kikker toegevoegd op het flipoverblad.
Vanaf nu gingen we elke dag goed kijken met de vergrootglazen of we al iets konden zien van groei bij de kikkervisjes. Ik had ook losse kaartjes die ik bij de bak legde om te laten zien hoever de groei tot op dat moment gevorderd was. 
Ondertussen had ik ook wat nieuwe boeken geïntroduceerd op de onderzoekstafel, soms voorgelezen, soms om vrij door te kijken. Op de Yurlspagina van onze klas stonden filmpjes, liedjes en links rondom kikkers. Een vrije leeromgeving met voldoende prikkeling dus.
Het resultaat.
Omdat de meivakantie eraan kwam moesten we een soort tussenpauze creëren. De kikkervisjes moesten uit logeren om door te groeien, want het waren nog steeds geen kikkers. Via klasbord vonden we een lieve moeder die wel vrijwilliger wilde zijn voor dit project. Daarnaast wilde ik de leerdoelen van de afgelopen anderhalve week eens goed nalopen op een coöperatieve manier. Want wat hadden we tot nu toe eigenlijk allemaal geleerd van dit hele thema.
Ik heb de kinderen, per groepje van 5, de volgende opdrachten gegeven.
- Teken alles wat je weet van de kikkers. Alles wat je tot nu toe hebt geleerd over waar ze wonen, hoe ze eruit zien, wat ze eten, en alles wat je verder nog meer weet over kikkers.
- Je moet goed overleggen met elkaar want je mag niet twee keer hetzelfde tekenen.
- Na afloop moet je dit als groepje weer aan elkaar presenteren.
Elke groep kreeg een A3-papier en een pot kleurpotloden. Het papier kwam midden op de groepstafel te liggen en we konden beginnen.
Zelf had ik mijn twijfels of het zou lukken. Overleggen is juist bij kinderen met een TOS het moeilijkste wat er is. Rekening houden met elkaar, uitleggen aan elkaar wat je bedoelt en afspraken maken, pffff. Maar de groepen gingen meteen vol vuur aan de slag en met wat kleine bijsturing in de communicatieprocessen hier en daar kwam er een super resultaat uit. Ik had verteld dat ze bij elkaar mochten kijken voor ideetjes en ook op de flipover mochten kijken voor inspiratie.
Wat een super resultaten vind je niet?
Daarna de presentatie.
Dat verliep hier en daar nog wel wat onwennig maar aangezien we dit al een keer hadden 
geoefend bij ons onderzoek van de zaadjes in de lente, ging het nu al iets beter dan toen.
Observatie van de juf: Lesdoelen behaald op het gebied van algemene kennis, natuur, communicatieve voorwaarden en leren leren! Mooi toch?
Ons onderzoek is tot nu toe dus even op pauze gezet. De leerdoelen tot nu toe zijn bereikt. We weten nu hoe kikkers groeien en we hebben geleerd wat de volgorde is in de groei.
Onze volgende vraag is nu:
Hoe zien de kikkervisjes eruit over twee weken en waar moeten ze dan naartoe? Kunnen ze ook in de klas blijven?
Wordt vervolgd dus!
Wil jij nu ook aan de slag met een SOLE? kijk dan nog eens eens hier voor een voorbeeld en andere ideeën voor onderzoeksvragen.
Download hier een format van Arno Coenders om een SOLE te maken.
Wil je hier een keer mee aan de slag op een studiedag, met wat meer achtergrond info en een praktische opdracht? Neem dan contact op met mij voor een vrijblijvende offerte op maat voor een praktische workshop rondom onderzoekend leren.
