Een taalstoornis of een taalachterstand?
Wat is nou precies het verschil tussen een taalstoornis of een taalachterstand?”
Deze vraag hoor ik bij ouders of collega’s vaak terug.
Het kortste antwoord is dan het meest logische antwoord.
Een taalachterstand kan nog ingehaald worden door middel van extra woordenschattraining of intensief taalonderwijs. Een taalontwikkelingsstoornis (TOS) is een blijvende stoornis in taalverwerking en/of taalproductie die niet meer weg gaat maar waar wel, met intensief taalonderwijs, aan gewerkt kan worden.
Er zijn veel websites die het verschil tussen deze twee uiteenzetten. Op de website van De Babytolk werd het verschil helder en met begrijpelijke taal duidelijk gemaakt, en daarom vond ik het zeker ook een aanrader voor ouders van jonge kinderen.
Jammer genoeg lijkt de site offline te zijn.
Een aantal stukjes van de website heb ik hieronder even uitgelicht.
Wat is een taalstoornis?
Wanneer er sprake is van een taalstoornis betekent dit dat de taalontwikkeling anders verloopt bij een kind dan bij de meeste leeftijdsgenootjes het geval is.
Wanneer je kind een taalstoornis heeft kan hij mogelijk goed begrijpen wat er gezegd wordt, maar moeite hebben met het verwoorden van hetgeen hij of zij wil vertellen.
Bij kinderen met een taalstoornis kan een onderscheid worden gemaakt tussen niet-specifieke taalontwikkelingsstoornissen en specifieke taalontwikkelingsstoornissen.
Wat is een niet-specifieke taalstoornis
Bij een niet-specifieke taalontwikkelingsstoornis kan de afwijkende taalontwikkeling het gevolg zijn van of in combinatie voorkomen met een ander probleem. Het kind heeft bijvoorbeeld een verminderd gehoor, moeite met contact maken of een verstandelijke beperking. Hierbij zal de aanpak gericht zijn op de factor die het meest op de voorgrond staat.
Wat is een specifieke taalstoornis?
Wanneer je kind een specifieke taalstoornis heeft is er sprake van uitsluitend problemen in de taalontwikkeling.
Hoe ontstaat een taalstoornis?
Vaak is er geen duidelijke oorzaak bekend en wordt er verondersteld dat er ergens in de hersenen een storing optreedt.
Daarbij is taal een kwestie van aanleg. De gebieden in de hersenen waarin de taalverwerking en taalplanning tot stand komen kunnen anatomisch anders zijn of neurologisch niet optimaal functioneren. Dit is vaak erfelijk bepaald.
Wat zijn de gevolgen van een taalstoornis?
Problemen met taal en daarbij problemen met het praten kunnen grote gevolgen hebben wanneer deze niet worden onderkend.
Als het kind dingen niet goed begrijpt en zich niet goed duidelijk kan maken, kan dat leiden tot veel misverstanden in de communicatie.
Het kind zal zich hierdoor sneller gefrustreerd gaan voelen.
Dit zie je terug in bijvoorbeeld agressief of juist teruggetrokken gedrag.
Een stoornis in de vroege taalontwikkeling kan ook leiden tot lees- en spellingproblemen op de basisschool. Doordat taal een belangrijke rol speelt bij het denken kunnen taalproblemen leiden tot leerproblemen of leerachterstanden.
Lees hier verder voor hoe je de kenmerken van TOS kunt herkennen en wat je zelf als ouder of leerkracht zou kunnen doen.
Taalachterstand
Er zijn veel definities en beschrijvingen te vinden van het begrip ‘taalachterstand’. Een taalachterstand houdt in dat het kind op taalvlak niet goed functioneert en daardoor minder goed kan functioneren in de maatschappij (in het bijzonder op school) in vergelijking met leeftijdsgenootjes.
Het kind maakt wel een goede taalontwikkeling door, maar deze is vertraagd.
De taalachterstand kan worden gemeten door de scores verkregen uit taaltesten van het kind te vergelijken met het landelijke gemiddelde. Wanneer hij hierbij ver onder het gemiddelde zit is er sprake van een taalachterstand.
Daarnaast kan er bij het meten van een taalachterstand worden gekeken naar de vaardigheden met betrekking tot taal die het kind minimaal zou moeten beheersen.
Wanneer het kind deze vaardigheden niet beheerst zou hij een taalachterstand op kunnen lopen.
Het kan moeilijk zijn een taalachterstand te ontdekken.
Mogelijke kenmerken die op kunnen vallen zijn dat het kind niet mee kan komen qua taal met zijn leeftijdsgenootjes, hij moeite heeft met het benoemen van dagelijkse zaken of dat hij laag scoort op veel van de voor zijn leeftijdsgroep vereiste technische taalvaardigheden.
Hoe ontstaat een taalachterstand?
Een taalachterstand kan verschillende oorzaken hebben.
Je kind kan verlegen en terughoudend zijn waardoor hij weinig oefent met taal.
Taalproblemen kunnen ook ontstaan wanneer het gehoor van het kind beschadigd is, daarom is het belangrijk altijd na te gaan of het probleem mogelijk hier kan liggen.
Het is daarnaast mogelijk dat er sprake is van een taalachterstand bij één of beide ouders.
Hierdoor zou het kind in zijn vroege levensjaren mogelijk te weinig geleerd hebben op het gebied van taal.
Een prikkelende thuissituatie is erg belangrijk voor de taalontwikkeling van een kind.
Vaak zijn ouders zich niet bewust van het belang van een stimulerende omgeving, wanneer hier geen sprake van is wordt er weinig met taal geoefend met het kind.
Een taalachterstand kan ook opgelopen worden wanneer de ouders geen Nederlandse afkomst hebben, waardoor het kind mogelijk in de eerste levensjaren niet in aanraking is gekomen met de Nederlandse taal.
Heb je vragen? Stel ze dan gerust hieronder in het reactieformulier.
Zoek je nog meer informatie?
Kijk dan eens rond op mijn Yurlspagina : Zorg: TOS >Taalontwikkelingsstoornis
Je vind hier ook de download-links voor de beide posters van Jos met zijn TOS.
Wat is de datum van dit artikel?
Dit artikel schreef ik in januari 2016. Ik heb de datum in de titel inmiddels toegevoegd.
Uit welke bron heeft u de informatie onder het kopje ‘Wat zijn de gevolgen van een taalstoornis?’
Goedemiddag Aryana,
De bronnen zijn mijn eigen ervaring na 31 jaar cluster 2 onderwijs en de hulpwaaier TOS van Jet Isarin.
Met vriendelijke groet,
Goedenavond, ik werk als Spwer in de kinder en peuteropvang. Nu hebben wij een drie jarig meisje met Tos. Ik heb je site gelezen, duidelijk omschreven. Heb jij tips waar mee wij haar extra kunnen helpen? Bijv bepaalde oefeningen, spelletjes, oid. Ik hoor graag van je.
Hallo Martine,
Het is lastig daar antwoord op te geven omdat ik het meisje niet ken.
Mijn eerste algemene tip zou zijn; Ga altijd als eerste uit van de belevingswereld en de interesses van het meisje zelf. De taal die een kind met een TOS tot zijn/haar beschikking heeft, is altijd hiermee verbonden. Dit zijn ook meteen de grenzen van zijn of haar wereldje. Ga dus vanuit die grenzen kijken, bewonderen, ontdekken. Gebruik voor die leeftijd zoveel mogelijk concreet materiaal, samen met een verhaaltje en/of (sensorische) activiteit/liedje/kijkboekje/enz. Koppel hier concrete taal aan en breid die uit.
Voorbeeld: Ga eendjes voeren, benoem alles wat je ziet, lees het boekje van Eric Carle voor (10 kleine eendjes) , koop badeendjes en doe daar verstop-spelletjes mee of iets dergelijks. Alle taal die hierbij loskomt, zowel over de eendjes als over alles wat je tegenkomt, heeft meerwaarde en is betekenisvol omdat het gekoppeld is aan een activiteit. Vervolgens veel herhalen en toevoegen van nieuwe woorden. Breidt de wereld van het kind uit met taal. Geef de taal goed aan, herhaal HEEEEl veel keer en geef taal goed terug wanneer ze iets “fout” zegt. Niet verbeteren maar volgen, aanpassen en toevoegen. (Taal leren volgens de VAT prinicipes).
Lees hier nog eens terug wat ik hiermee bedoel. https://www.digitaalspeciaal.nl/taal-en-tos/taalontwikkelingsstoornis/
Succes en veel plezier ermee!
Beste, ik heb een zoontje van 2jaar en 2maanden nu hij spreekt helemaal niet gebrabel enkel maar hele teksten..
Ik heb nu wel ondervonden dat hij totaal niet mee is met zijn leeftijdsgenoten mijn vrouw en ik zijn meertalig thuis we gebruikten alles ook door elkaar we hebben ook gemerkt dat we ons zoontje nooit stimuleerden in woorden omdat ik te druk met werk en mijn vrouw met ons nieuw geboren kindje bezig is. Moet ik mij enorme zorgen maken dat mijn zoon die vrijwel normaal is anders. Hij speelt en is heel vrolijk en alsook motorish volledig inorde is kan er een probleem zijn of komt dit inorde?
Goedemiddag,
Ik wil jullie adviseren om een adviesgesprek aan te vragen bij een aanmeldpunt van Auris of Kentalis. Zij kunnen jullie helpen met deze vragen en samen met jullie stappen bespreken die eventueel genomen kunnen gaan worden. Het advies van een logopediste is ook een goede optie. Laat jezelf zeker niet terugsturen met het antwoord “het komt vast wel goed”. Wanneer jullie een gevoel hebben dat er misschien iets niet klopt, blijf dan bij dit gevoel en ga op zoek naar die antwoorden.
Voor de tussentijd zou ik adviseren om een routine te zoeken waarbij je hem dagelijks voorleest uit een prentenboek en regelmatig een gesprekje met hem voert over dagelijkse dingen. Aangezien jullie meertalig zijn, adviseer ik voor nu om in ieder geval de talen die jullie aanbieden, in de juiste vorm aan te bieden. Dat klinkt misschien vreemd, maar het is belangrijk dat een taal in juiste zinnen met juiste grammatica wordt aangeboden. Gebruik dus ieder jullie eigen moedertaal zoveel mogelijk. Bied hem daarnaast bijvoorbeeld ook veel educatieve programma’s in het Nederlands aan, Lees Nederlandse prentenboeken voor, zing Nederlandse liedjes met hem, maar ook in jullie moedertaal. Je mag het dus wel door elkaar aanbieden, maar houdt dit wel zuiver. Geen “gebroken Nederlands” dus.
Aanmeldpunten vind je hier https://www.auris.nl/Locaties/Aanmeldpunt
Succes!
Goedemiddag,
Ik hou een presentatie over taalstoornissen voor nederlands (ik zit in 4 havo) en ik vroeg me af hoe kinderen met een taalstoornis zich duidelijk maken als ze in een klas zitten met ‘normale’ kinderen (dus geen speciaal onderwijs voor kinderen met taalachterstand). Je kan natuurlijk makelijk laten weten dat je boos bent door boos te kijken maar hoe laat je weten waarom je boos bent en dat soort dingen. Ik hoop dat u me verder kunt helpen!
Met vriendelijke groet, isa
Hoi Isa,
Wat een goed onderwerp om een presentatie over te houden. Jongeren met een taalstoornis hebben inderdaad een probleem bij het goed verwoorden van hun gevoelens en gedachten. Het is echter helemaal afhankelijk hoe groot de invloed van de taalstoornis is, hoe de persoon zelf is (verlegen/zelfverzekerd/uitbundig) en hoe goed de jongere heeft geleerd om de taalstoornis te compenseren. Een taalstoornis belemmert namelijk niet altijd alleen de spraak (hoe duidelijk je iets kunt vertellen) maar ook de innerlijke taal (hoe je nadenkt en of je alles goed kunt volgen). Sommige jongeren compenseren dit door bijvoorbeeld heel actief te laten weten dat je de dingen zo simpel en kort mogelijk moet vertellen. Andere jongeren worden stiller, teruggetrokken of proberen zich in openbare situaties te redden met veel en goed om zich heen kijken (visuele ondersteuning). Wanneer je een goed voorbeeld wil zien van hoe een taalstoornis werkt, raad ik je dit filmpje aan https://www.youtube.com/watch?v=qN533vY9zMo In dit filmpje laat Volkert Bil zien hoe een TOS werkt in het hoofd. Hij geeft op het einde ook een paar tips voor het helpen van mensen met een TOS. Ook Marielle Vermeulen deelt filmpjes als ervaringsdeskundige. (zij heeft zelf ook TOS).Kijk hier https://www.youtube.com/watch?v=kcNXA7szlmA Zij verteld bijvoorbeeld wat ze doet als ze boos is.
Hopelijk kun je hier wat mee! Succes met je presentatie!
Beste
Ik ben 15 jaar en woon hier al sinds dat ik 8 maanden was. Ik ben afkomstig van Nepal maar praat gewoon Nederlands met mijn ouders. Zij, aan de andere hand, praten wel Nepalees met mij. Ik ben dan ook zo opgegroeid en begon sinds een aantal jaren meer en meer op te merken dat het formuleren van juiste zinnen moeilijker word voor mij. Vroeger had ik daar nooit last van en praatte ik gewoon zonder enige zorgen en problemen. Nu durf ik amper te praten en stotter ik vaak omdat mijn zinnen opeens niet meer helemaal correct zijn. Ik gebruik dus bv. foute voorzetsels, foute lidwoorden, fout woordgebruik,… Het maken van een schrijfopdracht was nooit een probleem omdat ik dan altijd de tijd kreeg om die taalfouten te verbeteren, maar ja, als je met iemand praat krijg je die tijd natuurlijk niet en moet je spontaan kunnen antwoorden. Nu heb ik schrik om een conversatie aan te gaan met mensen. Ik vraag me af wat ik heb en waarom dit opeens bij mij voorkomt?
Hallo Alice,
Goed dat je die vraag stelt en knap dat je deze stap hebt genomen om mij te mailen.
Vanaf de bank bij mij thuis is het natuurlijk lastig te stellen wat er bij jou precies mis gaat.
Een taalprobleem of een TOS is vaak lastig te duiden. het zou zomaar eens kunnen zijn dat dit probleem bij jou pas nu echt naar voren komt, omdat er steeds meer druk op je uitgeoefend wordt door school, maatschappij of sociale omgeving. Je hebt tijd nodig om alle taal te verwerken, dit viel vroeger minder op, dit lukt nu niet zo goed door een gevoel van druk dat je ervaart en het lijkt of je hoofd overvol of zelf totaal overprikkeld raakt. Mensen om jou heen worden taliger en mondiger, jouw taalvaardigheid groeit niet zo snel mee. Zou dat het kunnen zijn?
Probeer in ieder geval iemand in jouw nabijheid te vinden die je hierbij kan helpen. Neem anders contact op met een logopedist, zei zijn getraind om jou hierbij te helpen.
Daarnaast zou je contact kunnen zoeken met leeftijdsgenoten. Ik kan je het Youtubekanaal aanraden van Marielle Vermeulen. Zij is TOS ervaringsdeskundige en maakt youtubefilmpjes over haar ervaringen.
Ik hoop dat je hier wat aan hebt!
En vergeet niet, tijd vragen om te antwoorden is heel normaal, laat je niet opjagen, neem je tijd. En kun je iets niet vertellen, probeer het dan eens te tekenen bijvoorbeeld!
Succes!
De link naar het Youtubekanaal van Marielle is https://www.youtube.com/channel/UCdJPXuW964dO7-VBeMnqtNw/featured
Hallo,
Ik moet voor een opdracht een begeleidingsplan maken voor een kindje met een taalachterstand. Ik moet daarbij de sociaal-emotionele ontwikkeling van het kind stimuleren. Weet u misschien een paar activiteiten waarmee ik de taal maar ook de sociaal- emotionele ontwikkeling kan stimuleren?
Liefs, Amy.
Hallo Amy,
Dat is een lastige vraag, aangezien ik niet de leeftijd ken en de doelen die je zou willen behalen.
Kun je mij een mail sturen met wat meer informatie?
Ik moet een informatie folder maken over mensen met een taalachterstand voor mijn stage. Hoe kun je deze mensen het best helpen en waar moet je rekening mee houden?
Hallo Eva,
bekijk ook eens de website TOSinbeeld.nl en deelkracht.nl. Hier vind je ook heel veel informatie, zeker voor jouw doelgroep.