Seizoen 1, aflevering 7
Een kwestie van tossen?
Â
In gesprek met
Anouk Middelkoop- van Erp
 Hogeschooldocent Master Educational Needs
Fontys OSO
Anouk Middelkoop-van Erp is sinds 1996 betrokken bij leerlingen met spraak, taal- en gehoorproblemen. Sinds 2005 is zij hogeschooldocent bij Fontys OSO (Master Educational Needs). In deze rol leidt zij leerkrachten en begeleiders op. Zij is nauw betrokken bij ontwikkeling, uitvoering van modules en praktijkgericht onderzoek op het gebied van spraak, taal- en gehoorproblemen.
Centrale thema’s in haar werk: spraak -en taalontwikkeling, meertaligheid, taalbeschouwing, taalverwerving, taal & autisme, taalbeleid en taalstimulering, praktijkgericht onderzoek, coaching, oplossingsgericht werken.
In dit gesprek bespreken we haar artikel:Â
Een kwestie van TOSsen?
Het artikel werd in september 2020 gepubliceerd in Beter begeleiden, het vakblad voor begeleiders in het onderwijs van de vereniging Landelijke Beroepsgroep Begeleiders Onderwijs (LBBO)
Seizoen 1, Aflevering 7Â
“Zorgvuldige observatie van communicatie-gedrag van de leerling geeft zicht op wat voorliggend is: TOS of ASS”
Anouk spreekt in haar artikel over taalproductie, taalbegrip en taalgebruik. Wat zijn de verschillen bij leerlingen met een TOS of ASS? Hoe ga je hier mee om in de klas? Hoe stem je het didactisch handelen optimaal af op die speciale leerling?Â
In dit gesprek ga ik hierover met haar in gesprek.
Enkele quotes uit het artikel:
De onderzoekers Vermeulen en Bogdashina geven aan dat er sprake kan zijn van een voorkeursvocabulaire bij ASS, waarbij kinderen een voorkeur hebben voor bepaalde woorden en/of zinnen. Abstracte woorden worden moeizaam verworven, waarbij woorden als ‘ik’ ‘daar’ en ‘nu’ het meest complex zijn vanwege de wisseling van perspectief of betekenis.
Voor kinderen net ASS is taal vaak niet de eerste keuze bij het oplossen van een probleem.
Bij TOS spreken we vaak van verwerkingsproblemen.
Er lijkt zowel bij TOS als bij ASS een probleem te zijn met het werkgeheugen, ze kunnen beiden vertraagd reageren op taal. Toch zit hier een duidelijk verschil.
Leerlingen met TOS en/of ASS hebben problemen op het gebied van innerlijke taal.
Leerlingen met TOS en/of ASS hebben onder meer ondersteuning nodig bij het verwoorden van emoties , het zelf bedenken van oplossingen en het formuleren van een hulpvraag.
Anouk legt in dit gesprek uit wat die verschillen zijn en hoe je hier als professional of als ouder op kunt reageren.
 TIPS voor de luisteraars
Lees ook zeker het bijbehorende artikel waarop dit gesprek is gebaseerd.Â
In het artikel “Een kwestie van TOSsen?” kun je verder lezen over deze kwestie. Bij het artikel hoort een schema met signaalkenmerken en een handige en waardevolle literatuurlijst met veel verwijzingen naar aanverwante artikelen, boeken en onderzoeken.
Aan het eind van het gesprek noemt Anouk ook de boeken van Bernadette Sanders. hierover verscheen eerder al op deze site een review. Lees die review hier terug.Â
Anouk noemt ook een aantal tips voor meer informatie over TOS en ASS. Ik zet ze hier nog even op een rijtje.
- De sites van SIMEA:Â https://simea.nl/homepageÂ
- De sites van de cluster 2 onderwijsstichtingen Auris, Kentalis, VitusZuid en VierTaal.Â
- De website www.autisme-participate.beÂ
- Raising awareness Development Language Disorder, met prachtig beeldmateriaal. https://radld.org/Â
- Het online platform van Van Horen Zeggen https://vhz-online.nl/homeÂ
De kracht van digitale ondersteuning komt in dit gesprek niet aan bod, hier praten we in een volgend gesprek graag over door.
De onderzoekers Vermeulen en Bogdashina geven aan dat er sprake kan zijn van een voorkeursvocabulaire bij ASS, een opvallende spreekstijl of echolalie. Een autistische taal. Â
Wat is daar tegenover typerend voor TOS-taal?
Ik denk het woordje : “uuuuhm……”
Ik denk dat dat TOS-taal is.
Hoe vaak schreef ik wel niet in het dossier of bij leerlingoverdracht: Wachten loont!
Dus geef ze tijd, geef ze ruimte om taal op te roepen, te koppelen aan datgene wat je ze gevraagd hebt.
Leerlingen geven het zelf ook aan.
“Even wachten juf”, “het zit heel diep”, of je ziet ze letterlijk naar hun voeten kijken en hoort ze dan zeggen: “Ja , het komt zo”.
Dus ik denk dat “uuuuhm……” het beste samen te vatten is als TOS-taal.
Mijn overdenking
In dit gesprek legt Anouk op deskundige en inspirerende wijze uit wat de nuanceverschillen kunnen zijn tussen leerlingen met TOS en ASS.
Met veel praktische voorbeelden en hoorbaar enthousiasme geeft ze duiding aan de soms minimale verschillen in het communicatiegedrag van kinderen.
Als ambulant begeleider in het cluster 2 onderwijs had ik in dit gesprek ook meteen weer een aantal leerlingen op mijn netvlies staan. De praktische tips en handvatten heb ik als waardevol en verrijkend ervaren.
Voor zowel professionals als ouders en begeleiders is dit gesprek dan ook zeker een must om te beluisteren.
Beluister hieronder het hele gesprek met Anouk.
Seizoen 1, Aflevering 7 | 50 min
Elke maand een nieuwe aflevering luisteren?
Abonneer je hier direct via soundcloud!
Wil je zelf een keer te gast zijn?
Stuur mij een mail via info@digitaalspeciaal.nlÂ
