Waar hou je rekening mee in je klaslokaal?

Wanneer je een leerling in de klas krijgt met een hoortoestel of een CI zijn er een aantal belangrijke zaken waar je rekening mee moet houden. In een klaslokaal ontstaat namelijk altijd omgevingsruis. Wanneer het gehoor in orde is kan een leerling het geluid prima filteren en zich focussen op bijvoorbeeld de leerkracht als spreker, ondanks de schuivende stoelen, de vallende potloden of het gefluister van zijn klasgenoten. Voor een slechthorende leerling is dit erg lastig, omdat een hoortoestel alle geluiden versterkt, dus ook de omgevingsruis. De meest moderne hoortoestellen worden hier wel steeds beter in maar het blijft voor slechthorende leerlingen lastig.
Het klaslokaal moet daarom allereerst kritisch bekeken worden.
Hoe is de akoestiek? Hangen er gordijnen? Ligt er vloerbedekking?
Niets is zo vervelend voor de leerling om in een lokaal te zitten waar de hele dag het geluidsniveau te snel overprikkelend werkt.
Wat kun je doen? Luister eens kritisch naar het geluid in het lokaal.
Maak zelf eens een audio-opname (met de gratis app Dictafoon) van een doodgewone werkles of een andere veel voorkomende groepsactiviteit. Je zult verbaasd staan over het geluidsniveau en de omgevingsruis.
Vraag advies bij een audiologisch centrum, zij kunnen langskomen voor advies en eventuele metingen.
Pas je lokaal zo mogelijk dus aan.
TIP: Ga samen met je collega’s ook eens na of er misschien 1 lokaal op school aangepast kan worden, zodat er voor deze leerling niet ieder jaar opnieuw van alles hoeft te worden veranderd.

Een microfoon voor de leerkracht

Daarna is het belangrijk om als leerkracht te werken met een microfoon waarmee je je eigen stemgeluid rechtstreeks naar de hoorapparatuur van je leerling geleidt.
Vaak wordt hier de Roger Touch Microfoon voor gebruikt. De leerkracht hangt hem om en deze synchroniseert automatisch met de hoortoestellen of CI van de leerling.
Iemand van het audiologisch centrum, of een ambulant begeleider zorgt ervoor dat dit werkt en kan tips geven voor het gebruik. 
Belangrijke tip: 
Zet de microfoon regelmatig even op MUTE, bijvoorbeeld wanneer je andere leerlingen helpt, bij een rondje door de klas tijdens zelfstandig werken of wanneer je bijvoorbeeld even naar de gang of het toilet gaat.
Maar vergeet hem daarna niet terug op AUDIO te zetten natuurlijk.

Hoe koppel je digitale apparatuur met een hoortoestel?

Hiervoor zijn verschillende mogelijkheden ontworpen. Een voorbeeld is de multimediaHub.
Het apparaat laat het geluid van het digibord of andere digitale apparaten zoals iPad of Chromebook synchroniseren met de apparatuur van de leerling zonder de microfoon van de leerkracht te verstoren.
Vraag hiervoor advies van een deskundige op het audiologisch centrum, een ambulant begeleider of de ouders. 
Ieder lokaal en ieder digibord is vaak weer anders.
TIP: Het geluid van het bord zelf wat harder zetten is geen goede oplossing. Dit zorgt eerder voor omgevingslawaai dan goede audio-input.

Groepswerk met een gehoorapparaat

Zeker voor slechthorende leerlingen is groepswerk, samen overleggen en een klassikaal gesprek belangrijk voor de taalontwikkeling en de sociale communicatie.  Het zijn namelijk stuk voor stuk taalactiviteiten waar deze leerlingen vanzelfsprekend minder impliciet mee oefenen.
Hiervoor zijn handige digitale oplossingen bedacht. De microfoon van de leerkracht is bijvoorbeeld zo slim dat hij ook als tafelmicrofoon gebruikt kan worden bij groepswerk. De interne microfoon schakelt dan automatisch over naar tafelmodus. 
Bij een klassikaal gesprek zijn er mogelijkheden om te werken met een doorgeefmicrofoon (Pass around microfoon) . Deze laatste heeft als voordeel dat de leerkracht dan niet steeds de eigen microfoon hoeft door te geven en op deze manier meer regie kan blijven houden over het gesprek en eventuele aanvullingen tussendoor kan blijven doen, zonder dat dit het gesprek belemmert.
Ook creëert het steeds aan en uitdoen van een microfoon en neerleggen op een tafel van een leerling veel vervelende geluiden voor de slechthorende leerling. 

Gehoorapparaten met een kleurtje

Een hoorapparaat is voor iedereen, en zeker voor een kind, niet altijd leuk.
Daarom zijn er vaak allerlei leuke kleurtjes of hangertjes te krijgen om een oorhanger persoonlijk  te maken. Vooral jonge kinderen zijn vaak erg trots op hun eigen apparaten wanneer ze de kleurtjes zelf hebben uitgekozen.

Workshops en professionalisering

Wanneer je een slechthorende leerling in de klas krijgt zijn er veel dingen om rekening mee te houden.
Belangrijk is altijd om met het kind zelf en de ouders in gesprek te gaan.
Wat vindt het kind fijn, wat stoort qua geluid. Misschien kan het kind een spreekbeurt geven over zijn of haar slechthorendheid, of antwoorden geven tijdens een groepsgesprek, om hiermee begrip te kweken bij de klasgenootjes. Anderen kunnen immers pas rekening met je houden wanneer ze weten wat er speelt.

Tot slot raad ik iedereen aan om de workshop “Onderdompeling SH” bij Auris te volgen.
In deze zeer praktische workshop ervaar je zelf ongeveer hoe het is om slechthorend te zijn door het maken van opdrachten met oordoppen in en oorkappen op je hoofd.
Tussendoor vertellen de workshopdocenten alles over slechthorendheid en geven ze nog veel meer tips voor in de klas.
Kijk onderaan de pagina voor meer informatie over dit aanbod.

10 tips voor een slechthorende leerling in de klas

1.  Spreek rustig en duidelijk. Verlaag je spreektempo door tussendoor te visualiseren met tekeningen, gebaren of door de boodschap te noteren op het digibord.
   2. Maak zoveel mogelijk gebruik van natuurlijke expressie gebaren en mimiek. Lees ook mijn artikel over gebaren bij jouw taalaanbod.
   3. Zorg dat de leerling een frontaal zicht heeft op het mondbeeld van de spreker. Praat bijvoorbeeld altijd gericht naar de klas. Draai je hoofd niet weg tijdens het spreken en praat niet met je rug naar de klas terwijl je iets op het bord noteert.
   4. Laat de leerling niet tegen het licht inkijken, die kan dan het mondbeeld niet goed zien. Ga bijvoorbeeld zelf niet voor een raam staan terwijl je spreekt en denk goed na over de plaats van de leerling in de klas.
   5. Controleer altijd of de opdracht goed gehoord en begrepen is. Vraag dit na, laat de opdracht indien mogelijk herhalen in eigen woorden. Wanneer een leerling niet graag op de voorgrond staat, spreek dan bijvoorbeeld samen met je leerling af om een nonverbaal teken te gebruiken wanneer hij of zij extra uitleg wil of het niet begrepen heeft.
   6. Geef één opdracht tegelijk. Visualiseer zoveel mogelijk bij meer informatie. Gebruik ondersteunend tekenen als hulpmiddel bij jouw talige boodschap zodat de taal niet te snel “wegvliegt”. 
   7. Aandacht voor een goede signaal-ruisverhouding. Wees je bewust van het effect van achtergrondgeluid. Schuivende stoelen, vallende potloden, een grasmaaier naast de school of een open raam kunnen veel ruis veroorzaken.
   8. Probeer geen fluisterspraak gebruiken, dit is erg lastig te volgen voor de leerling en geeft vaak onzekerheid en een onveilig gevoel.
   9. Wanneer de leerling gehoorapparatuur gebruikt of een CI, zorg dat de accu altijd opgeladen is aan het begin van de dag. Zorg voor reserve batterijen voor de hoortoestellen in de klas.   Vanaf kleuterleeftijd kan gewerkt worden aan zelfstandigheid t.a.v. de hoortoestellen, het gebruik en het verwisselen van batterijen.
   10. Controleer regelmatig of de batterij is opgeladen van de leerkrachtmicrofoon. Leg een korte handleiding met een reminder klaar voor eventuele invallers.