Een kwestie van TOSsen?

Een kwestie van TOSsen?

Seizoen 1, aflevering 7

Een kwestie van tossen?

 

 

In gesprek met

Anouk Middelkoop- van Erp

  Hogeschooldocent Master Educational Needs

Fontys OSO

 

Anouk Middelkoop-van Erp is sinds 1996 betrokken bij leerlingen met spraak, taal- en gehoorproblemen. Sinds 2005 is zij hogeschooldocent bij Fontys OSO (Master Educational Needs). In deze rol leidt zij leerkrachten en begeleiders op. Zij is nauw betrokken bij ontwikkeling, uitvoering van modules en praktijkgericht onderzoek op het gebied van spraak, taal- en gehoorproblemen.

Centrale thema’s in haar werk: spraak -en taalontwikkeling, meertaligheid, taalbeschouwing, taalverwerving, taal & autisme, taalbeleid en taalstimulering, praktijkgericht onderzoek, coaching, oplossingsgericht werken.

In dit gesprek bespreken we haar artikel: 

Een kwestie van TOSsen?

 

Het artikel werd in september 2020 gepubliceerd in Beter begeleiden, het vakblad voor begeleiders in het onderwijs van de vereniging Landelijke Beroepsgroep Begeleiders Onderwijs (LBBO)

 

Seizoen 1, Aflevering 7 

“Zorgvuldige observatie van communicatie-gedrag van de leerling geeft zicht op wat voorliggend is: TOS of ASS”

Anouk spreekt in haar artikel over taalproductie, taalbegrip en taalgebruik. Wat zijn de verschillen bij leerlingen met een TOS of ASS?  Hoe ga je hier mee om in de klas? Hoe stem je het didactisch handelen optimaal af op die speciale leerling? 
In dit gesprek ga ik hierover met haar in gesprek.

Enkele quotes uit het artikel:

De onderzoekers Vermeulen en Bogdashina geven aan dat er sprake kan zijn van een voorkeursvocabulaire bij ASS, waarbij kinderen een voorkeur hebben voor bepaalde woorden en/of zinnen. Abstracte woorden worden moeizaam verworven, waarbij woorden als ‘ik’ ‘daar’ en ‘nu’  het meest complex zijn vanwege de wisseling van perspectief of betekenis.

Voor kinderen net ASS is taal vaak niet de eerste keuze bij het oplossen van een probleem.

Bij TOS spreken we vaak van verwerkingsproblemen.
Er lijkt zowel bij TOS als bij ASS een probleem te zijn met het werkgeheugen, ze kunnen beiden vertraagd reageren op taal.  Toch zit hier een duidelijk verschil.

Leerlingen met TOS en/of ASS hebben problemen op het gebied van innerlijke taal.

Leerlingen met TOS en/of ASS hebben onder meer ondersteuning nodig bij het verwoorden van emoties , het zelf bedenken van oplossingen en het formuleren van een hulpvraag.

 

Anouk legt in dit gesprek uit wat die verschillen zijn en hoe je hier als professional of als ouder op kunt reageren.

 TIPS voor de luisteraars

Lees ook zeker het bijbehorende artikel waarop dit gesprek is  gebaseerd. 

In het artikel “Een kwestie van TOSsen?” kun je verder lezen over deze kwestie. Bij het artikel hoort een schema met signaalkenmerken en een handige en waardevolle literatuurlijst met veel verwijzingen naar aanverwante artikelen, boeken en onderzoeken.

Aan het eind van het gesprek noemt Anouk ook de boeken van Bernadette Sanders. hierover verscheen eerder al op deze site een review. Lees die review hier terug. 

Anouk noemt ook een aantal tips voor meer informatie over TOS en ASS. Ik zet ze hier nog even op een rijtje.

De kracht van digitale ondersteuning komt in dit gesprek niet aan bod, hier praten we in een volgend gesprek graag over door.

De onderzoekers Vermeulen en Bogdashina geven aan dat er sprake kan zijn van een voorkeursvocabulaire bij ASS, een opvallende spreekstijl of echolalie. Een autistische taal.  
Wat is daar tegenover typerend voor TOS-taal?
Ik denk het woordje : “uuuuhm……”
Ik denk dat dat TOS-taal is.
Hoe vaak schreef ik wel niet in het dossier of bij leerlingoverdracht: Wachten loont!
Dus geef ze tijd, geef ze ruimte om taal op te roepen, te koppelen aan datgene wat je ze gevraagd hebt.
Leerlingen geven het zelf ook aan.
“Even wachten juf”,  “het zit heel diep”, of  je ziet ze letterlijk naar hun voeten kijken en hoort ze dan zeggen: “Ja , het komt zo”.
Dus ik denk dat “uuuuhm……” het beste samen te vatten is als TOS-taal.

Anouk Middelkoop-van Erp

Hogeschool Docent , Fontys OSO (Master Educational Needs)

Mijn overdenking

In dit gesprek legt Anouk op deskundige en inspirerende wijze uit wat de nuanceverschillen kunnen zijn tussen leerlingen met TOS en ASS.

Met veel praktische voorbeelden en hoorbaar enthousiasme geeft ze duiding aan de soms minimale verschillen in het communicatiegedrag van kinderen.
Als ambulant begeleider in het cluster 2 onderwijs had ik in dit gesprek ook meteen weer een aantal leerlingen op mijn netvlies staan. De praktische tips en handvatten heb ik als waardevol en verrijkend ervaren.
Voor zowel professionals als ouders en begeleiders is dit gesprek dan ook zeker een must om te beluisteren.

 

Beluister hieronder het hele gesprek met Anouk.

Seizoen 1, Aflevering 7 | 50 min

Elke maand een nieuwe aflevering luisteren?
Abonneer je hier direct via soundcloud!

 

Wil je zelf een keer te gast zijn?

Stuur mij een mail via info@digitaalspeciaal.nl 

Abonneer je op mijn nieuwsbrief, voor al het laatste nieuws!

Saartje en het sinterklaasfeest!

Saartje en het sinterklaasfeest!

Een boekje speciaal geschreven voor kinderen met Autisme.

De feestdagen zijn in aantocht, dat kunnen voor sommige kinderen ook lastige dagen zijn. Weten hoe de ouders van Saartje omgaan met de spanning rondom de Sint? Je leest het in Saartje en het Sinterklaasfeest.

Het boek is geschreven door Esther Vliegenthart.

Zij is moeder van drie kinderen: twee dochters en een zoon met klassiek autisme.
Ze wilde een boek maken waar kinderen zich veilig bij voelen, rustig kunnen worden door herkenning met een verhaal waarin geen eigen interpretatie van de kinderen wordt verwacht om zo te voorkomen dat een boek lezen nog meer vragen en onzekerheid bij de kinderen oproept dan ze al hadden. Maar bovenal wilde ze een boek maken om deze kinderen te leren: je bent mooi zoals je bent, je bent goed zoals je bent!

Naast dit boek heeft Esther Vliegenthart nog 5 andere delen geschreven.

Lees hier verder over deze  boekenserie en de bijbehorende site met tips voor zowel leerkrachten als ouders.

Saartje Prentenboeken voor speciale kinderen

Saartje Prentenboeken voor speciale kinderen

Saartje, een serie speciale Prentenboeken!

 

Een tijdje terug kreeg ik een bericht van Esther Vliegenthart, de auteur van de reeks Saartje.
Of ik haar prentenboeken al kende en wat ik ervan vond? Of ik er ook eventueel aandacht aan wilde besteden via een blog.

Zij is moeder van een jongen met klassiek autisme en liep altijd tegen het probleem aan dat prentenboeken voorlezen voor haar zoon heel lastig was. De boeken waren vaak te onrustig, er werd te moeilijke taal gebruikt of de details waren storend voor hem.

Meteen werd mijn nieuwsgierigheid gewekt , want prentenboeken speciaal voor kinderen met ASS zijn er niet zo veel.
Na het lezen van de website van Esther website, de site van saartje , vond ik ook de boeken van Saartje.

Het is niet bij een boekje gebleven, het is inmiddels al een reeks van 6 boeken. Ze gaan allemaal over Saartje.
Nu vraag jij je misschien af:  Wat of wie is  is Saartje?

 

Saartje is een  prentenboekenserie speciaal voor kinderen met Autisme

De prentenboeken zijn speciaal voor deze groep kinderen omdat ze rekening houden met hun informatieverwerking, taalbegrip en prikkelverwerking. Zo maken de figuren in de tekeningen geen oogcontact met de lezer, zijn de kleuren zacht en is het verhaaltje heel duidelijk. Ieder verhaal is helemaal geschreven vanuit de belevingswereld van een kind met autisme.

Waarom een prentenboek voor kinderen met autisme?

Esther heeft de boeken geschreven vanuit een diepgeworteld gevoel. Ze vertelt hierover uitgebreid op haar website.

Kinderen met autisme wordt vaak geleerd dat ze zich moeten aanpassen aan onze wereld en beleving, omdat ze anders spelen, anders communiceren en hun omgeving anders in zich opnemen.
Ik wilde daarom een boek maken waar kinderen zich veilig bij voelen, rustig kunnen worden door herkenning met een verhaal waarin geen eigen interpretatie van de kinderen wordt verwacht om zo te voorkomen dat een boek lezen nog meer vragen en onzekerheid bij de kinderen oproept dan ze al hadden.

 

De schrijfster van de serie heeft als moeder mogen ervaren dat anders niet altijd makkelijk is, maar wel heel mooi kan zijn wanneer je je ervoor open stelt.

Ik was op zoek naar een boek dat rekening hield met de taal-  en prikkelverwerking van kinderen met autisme. Een boek waar kinderen met autisme zich in de hoofdpersoon kunnen herkennen, kunnen denken “hee, zo gaat dat mij bij thuis ook” of “wat leuk, zo speel ik ook”.  Een boekje met plaatjes in aangepaste kleuren, met ogen die de kinderen niet direct aankijken en geschreven vanuit hun wereld. Zo ontstonden de verhalen over Saartje.

 

”je bent zo mooi anders dan ik,

natuurlijk niet meer of minder, maar zo mooi anders,

ik zou je nooit anders dan anders willen”.

Hans Andreus

Waar gaan de verhalen over?

De personages

Saartje is een eekhoorntje, dat altijd samen is met haar knuffel muis. Ze speelt alleen, maar dat vindt ze niet erg . In het eerste boek “saartje” kun je kennis maken met Saartje.
Je ziet dan dat als Saartje wat kaders en structuur geboden krijgt, ze heerlijk kan spelen.

De verhalen

De boeken van Saartje vertellen ieder een helder, kort verhaal. Ieder boek heeft een duidelijk begin (het kind kan nog heerlijk even heen en weer schuiven en zijn draai vinden tijdens de eerste bladzijde, want daarna begin het verhaal pas echt) en een heel duidelijk eind. Fijn voor kinderen met (een vorm van) autisme, zo weten ze dat het voorlezen echt klaar is.

De speciale kemerken

ieder verhaal houdt rekening met de taalverwerking van de kinderen. Zo worden er geen denkstappen overgeslagen, zodat ieder verhaal weinig vragen op zal roepen bij het kind en zijn de woorden kort en duidelijk. Op iedere pagina in de boeken staat een tekening die de kern van die bladzijde weergeeft.

De complete serie tot nu toe

In 2015 kwam het eerste deel uit , getiteld “Saartje”.

In dit boekje maak je kennis met Saartje en muis.
Saartje is een eekhoorntje, dat altijd samen is met haar knuffel muis. Ze speelt alleen, maar dat vindt ze niet erg . In dit boekje maak je kennis met Saartje. Wanneer Saartje wat kaders en structuur geboden krijgt, kan ze heerlijk spelen.

In 2016 kwamen 3 delen uit.

Saartje speelt met auto’s

Ook dit boekje is weer geschreven vanuit de beleving van een kind met autisme.
Saartje speelt niet zoals de meeste kinderen, maar houdt ervan lange files te maken…… en te verplaatsen, te sorteren en te tellen. Ik denk dat dit boekje een feest der herkenning zal zijn voor (ouders van) kinderen met autisme.

Saartje en de zorgboerderij

Saartje gaat vandaag naar de zorgboerderij. Wat kun je allemaal doen op een zorgboerderij en is het er leuk? Saartje doet er klusjes, zorgt voor de dieren, rijdt mee op de tractor en speelt heerlijk buiten. Het is niet alleen een leuk verhaal, maar kan ook zeker als voorbereiding dienen voor kinderen die zelf ook binnenkort naar de zorgboerderij mogen.

Saartje en het sinterklaasfeest

dit deel gaat over de spannende Sinterklaastijd vanaf de intocht van de goedheiligman tot aan pakjesavond. Saartje maakt net als alle kinderen alles mee: de intocht zien, schoentje zetten, en pakjesavond vieren. Gelukkig heeft de Sint goede afspraken met Saartje gemaakt over hoe ze het feest gaat vieren. Dat is fijn!

In november 2017 kwam het nieuwste deel uit.

Saartje in het bos

Saartje gaat een wandeling door het bos maken, op zoek naar iets lekkers. Onderweg komt ze allerlei bewoners tegen. Lees je mee?

Dit laatste deel bevat ook gebaren

Saartje in het bos is tot stand gekomen in samenwerking met Veerle den Hartogh, de Kindergebarenjuf. Iedere pagina bevat een tekening van een gebaar behorend bij een van de woorden op die bladzijde.

Saartje in het bos bevat ook een extra bijlage met gebarentekeningen. Zo kun je dit boekje voorlezen met taalondersteunende gebaren.

Het boekje bevat ook een link naar een filmpje waarin je alle gebaren kunt bekijken en zelf kunt leren.
In dit fimpje wordt het boekje voorgelezen mét gebaren. De link vind je in het boek bij het voorwoord.

De boeken zijn niet alleen geschikt voor kinderen met Autisme

maar zeker ook voor kinderen met TOS

en andere taalzwakke of prikkelgevoelige kinderen.

Mijn mening

Dit boek is geschreven door een ervaringsdeskundige. De zoon van Esther heeft namelijk klassiek autisme en ik vind het dan ook een prachtig initiatief van haar om deze boeken te maken en te publiceren. Het is nu eens geen boek óver autisme, of TOS, of ADHD, maar juist vóór de kinderen: een voorleesboek dat past bij hun taal- en prikkelverwerking en aansluit bij hun belevingswereld.

Naast boeken biedt Esther ook materialen die als aanvulling kunnen dienen zoals speelgoedkaarten voor binnen en buiten.
Daarnaast geeft ze op haar website goede informatie over ASS, maar ook over TOS en ADHD.

Er is een speciale pagina voor leerkrachten over prikkelverwerking.
Op deze pagina wordt vooral ingegaan op (on)gewenst gedrag in de klas van kinderen met een prikkelverwerkingsstoornis en hoe je daar als leerkracht passend op kunt reageren.

Ook is er een speciale pagina voor ouders met Tips & Tricks voor thuis.

Daarnaast heeft Saartje een  facebookpagina waar je het laatste nieuws kunt volgen.

Zeker even een kijkje nemen dus!

Gebruik jij de boeken van Saartje al?

Wat zijn jouw ervaringen ?
Een boekenserie voor kinderen met ASS!

Een boekenserie voor kinderen met ASS!

Afgelopen week kwam ik in contact met de schrijver van Bep en BAS, Erik van Gils.

Hij bracht de kinderboekenserie Bep en Bas onder mijn aandacht naar aanleiding van mijn review van het boek Saartje.

Net als Saartje is deze boekenserie speciaal geschreven voor jonge kinderen met ASS ofwel Autisme.

Erik van Gils is ervaringsdeskundige, hij heeft de serie geschreven voor zijn zoon. De serie is kleurrijk en toch prikkelarm.

Ieder verhaal eindigt met dezelfde prent.

Lees hier verder.

(meer…)

Wil jij creatief aan de slag met taal en digitale tools?

Bekijk dan al mijntrainingen in de Digitaalspeciaal Online Academy!

Volg vanuit je eigen huiskamer op jouw eigen tempo en tijdstip mijn online trainingen en masterclasses.

Via deze mailinglijst ontvang je meteen een kortingscode waarmee je kortingen kunt krijgen tot 50%!
Ook ontvang je als eerste het laatste nieuws over de Digitaalspeciaal Online Academy.

Bedankt! Je bent succesvol ingeschreven. Ik beloof je dat ik je niet ga spammen, wil je echter toch uitschrijven dan kan dat natuurlijk altijd onderaan elke mail. Bij Gmail en Hotmail komen mijn mails vaak in SPAM terecht. Wil geen enkele mail missen? Voeg mijn mailadres dan toe aan jouw lijst met vertrouwde contacten of bij Gmail aan de mailbox Primair. Groet, Marita

Pin It on Pinterest